Nederlandse Modelbouw en Luchtvaartsite

Dutch Modelling and Aviation

In Memoriam

Klaas Willem Jonker
(Wilko)
† 30 april 2018

Op maandag 30 april 2018 is Wilko Jonker na een lang ziekbed overleden op de leeftijd van 58 jaar. Hij laat een vrouw en twee kinderen achter. De Nederlandse militaire lichtvaart en plastic modelbouw waren zijn hobby en op deze website heeft hij alle kennis die hij in de vele jaren daarover heeft verzameld gedeeld. Zijn hobby heeft hem tot in de laatste week van zijn leven af kunnen leiden van de voortwoekerende ziekte in zijn lijf. De contacten met andere hobbyisten waren een belangrijkste steun voor hem.

Deze website zal door verschillende mensen zo lang mogelijk in stand worden gehouden, zodat andere liefhebbers kunnen blijven profiteren van uitgebreide inhoud.

McDonnell Douglas (K)DC-10-30

Historie

De McDonnell Douglas DC-10, het eerste ontwerp na de fusie van McDonnell en Douglas in 1967, is de opvolger van de Douglas DC-8 waarmee langere afstanden konden worden gevlogen. Een bredere romp vergrootte de capaciteit, en door de ontwikkeling van krachtigere motoren kon het toestel af met drie in plaats van vier motoren, waardoor onderhoudskosten beperkt werden.
In 1968 plaatste American Airlines de eerste 25 bestellingen, gevolgd door dertig bestellingen (en 30 bestelopties) van United Airlines.

De eerste vlucht werd uitgevoerd met een DC-10-10 op 29 augustus 1970. Dit eerste toesteltype had een gebruikelijke twee-klassen indeling voor passagiers, met een bereik van rond de 6100 km.

Verder was er een DC-10-10CF variant beschikbaar (welke zowel voor passagiers- als vrachttransport kon worden gebruikt) en een DC-10-15 variant welke was uitgerust met krachtigere motoren voor vluchten in gebieden met hoge temperaturen en/of grote hoogtes.
De daaropvolgende DC-10-30 en DC-10-40 versies waren bestemd voor internationale vluchten en hadden een flink uitgebreid vluchtbereik (10.010 km) alsmede een derde landingsgestel vanwege het zwaardere startgewicht.

Een versie met een nog groter vliegbereik, de DC-10-50, is wel ontworpen maar nooit gebouwd.
De productie van de DC-10 stopte in 1989, met 386 toestellen afgeleverd voor luchtvaartmaatschappijen en 60 toestellen voor de Amerikaanse luchtmacht.

De DC-10 werd opgevolgd door de McDonnell Douglas MD-11, welke voornamelijk een grotere capaciteit bezit.

Hoewel de laatste commerciële vlucht van de DC-10 in februari 2014 plaatsvond, vliegen er nog steeds vrachtversies rond. Ondanks de populariteit van het toestel zijn er maar enkelen bewaard gebleven in musea en worden andere toestellen in opslag gehouden. Enkele DC-10’s worden ook gebruikt voor specifieke doeleinden, zoals het Orbis International Flying Eye Hospital, welke een compartiment heeft waar oogoperaties uitgevoerd kunnen worden.

Versies.

McDonnell Douglas DC-10-10:
eerste uitvoering voor vervoer van uitsluitend passagiers; 122 stuks gebouwd tussen 1970 en 1981
  • DC-10-10CF: Hybride versie geschikt voor vervoer van zowel vracht als passagiers waarvan er acht stuks zijn gebouwd.
McDonnell Douglas DC-10-15:
passagiersversie met krachtiger motoren bedoeld voor gebruik in gebieden met hogere temperaturen en/of op grotere hoogten; zeven stuks gebouwd tussen 1979 en 1983.
McDonnell Douglas DC-10-20:
voorgestelde passagiersversie van de DC-10-10 met extra brandstoftanks, 0.9 m verlenging van elke vleugel en een uitgebreid landingsgestel (achter, midden). Het type zou worden uitgerust met drie Pratt & Whitney JT9D-15 turbofan motoren met een vermogen van elk 203 kN; het maximale startgewicht nam toe tot 240.400 kg. Echter, verbeteringen in motoren leidde tot meer kracht en een hoger startgewicht. Northwest Orient Airlines verzocht de type aanduiding aan te passen in DC-10-40, om de verbeteringen t.o.v. de vorige versie duidelijker te maken.
McDonnell Douglas DC-10-30:
Passagiers-versie gebouwd tussen 1972-1988.
  • DC-10-30CF: Hybride versie geschikt voor vervoer van zowel vracht als passagiers; gebouwd vanaf 1973.
  • McDonnell Douglas DC-10-30ER: Passagiersversie gebouwd vanaf 1981.
  • McDonnell Douglas DC-10-30AF: Vrachtversie gebouwd vanaf 1984.
McDonnell Douglas DC-10-40:
Passagiersversie, gebouwd tussen 1973-1983
Oorspronkelijk DC-10-20, op aandringen van NorthWest Airlines hernoemd naar DC-10-40.
McDonnell Douglas DC-10-50:
Niet gerealiseerde passagiersuitvoering.

Tanker versies

  • KC-10 Extender: 60 stuks. geconverteerd van DC-10-30CF, bestemd voor USAF.
  • KDC-10: 4 stuks, geconverteerd van DC-10-30CF, bestemd voor KLu, Omega Aerial Refueling Services en Global Airtanker Service

 

Advanced Tanker Cargo Aircraft Program

In de Vietnamoorlog ontstonden twijfels over de effectieve inzet van de Boeing KC-135 Stratotanker voor de USAF. Men zocht een tankervliegtuig met grotere capaciteit dan de KC-135, omdat zowel toestellen in Zuidoost-Azië als toestellen op eigen bodem moesten worden voorzien van brandstof. In 1972 vlogen twee DC-10’s en een Boeing 747 naar Edwards Air Force Base, met het doel om het tanken in de lucht te simuleren en zodoende de geschiktheid van de toestellen vast te stellen.

Tijdens de Yom Kippur oorlog in 1973, begon USAF-operatie Nickel Grass waarmee zij Israël voorzagen van wapens en bevoorrading. De nood voor brandstofbevoorrading in de lucht werd merkbaar doordat de C-5 Galaxy lichtgewicht moest vliegen door het ontbreken van landingsrechten in Europa. Om deze beperking in vliegvrijheid op te heffen, werden in 1975 vier toestellen geëvalueerd: de Lockheed C-5, de Boeing 747, de McDonnell Douglas DC-10, en de Lockheed L-1011. De enige serieuze kanshebbers waren Boeing en McDonnell Douglas, waarvan op 19 december 1977 de McDonnell Douglas DC-10 werd gekozen. De voornaamste reden was het vermogen van de DC-10 om op te stijgen van kortere landingsbanen. Na een eerste bestelling van twaalf toestellen werd dit aantal later uitgebreid naar zestig stuks.

KC-10 Extender

Deze zogenoemde KC-10 Extenders vlogen voor het eerst op 12 juli 1980, maar pas in oktober van datzelfde jaar werd de eerste brandstofbevoorrading in de lucht uitgevoerd. Het ontwerp van de KC-10 is gebaseerd op de DC-10-30CF. Onnodige eigenschappen voor passagierstransport werden verwijderd, en het vliegtuig werd voorzien van geavanceerde vrachttransportmogelijkheden en militaire inbouw.

De belangrijkste aanpassingen waren de toevoeging van een brandstofslang (Advanced Aerial Refueling Boom) en extra brandstoftanks in de bagageruimten benedendeks. De extra tanks vergrootten de brandstofcapaciteit tot 161.478 kg, waarmee bijna het dubbele van de KC-135 werd bereikt. De KC-10 heeft zowel een brandstofslang in het midden onder de romp als een flexibel drogue-and-hose systeem.

Het controlecentrum voor het bijtanken bevindt zich achterin het toestel, met daarbij een groot raam voor het in de gaten houden van het tanken. De bestuurder bepaalt het proces door middel van een digitaal fly-by wire system. In tegenstelling tot de KC-135, is het and-drogue system van de KC-10 in staat om zowel toestellen van Amerikaanse Navy, Marine Corps, en de meeste bondgenoten in éénzelfde missie bij te tanken.

Andere aanpassingen zijn onder andere het opheffen van de meeste zijruiten en verlaagde vrachtdeuren.

Naast zijn functie als tankervliegtuig, kan de KC-10 to zo'n  66.225 kg) vracht vervoeren (of 77.110 kg wanneer het toestel specifiek is ingericht voor vracht). De KC-10 heeft een vrachtdeur aan de zijkant voor het laden en uitlaten van vracht. Voor het in en uitlaten is een extern liftsysteem nodig.

Ondanks al de veranderingen bleef de KC-10 inhoudelijk voor 88% gelijk aan de DC-10-30CF.

 

Technische gegevens
Afmetingen:
Lengte: 55,4 m Spanwijdte: 50,4 m
Hoogte: 17,1 m Vleugeloppervlak: - m2
Gewichten:
Gewicht (Leeg): 122567 kg Max. start gewicht: 259459 kg
Prestaties:
Kruissnelheid: 908 km/u Max. snelheid: 982 km/u
Stijgsnelheid - m/min    
Plafond: 12802 m Vliegbereik: 10010 km
Overig:
Bemanning:

Minimaal vier man:

  • Aircraft Commander
  • Co-Pilot
  • Flight Engineer
  • Boom Operator / Loadmaster.
Motortype: Drie General Electric GE CF6-50C2 van 23814 kg
Bewapening: Geen

 


KDC-10 in dienst bij de KLu

Beide Nederlandse KDC-10’s worden gebruikt voor bijtanken en transport. Ze zijn gestationeerd op Eindhoven Airport, onderdeel van 334 Squadron. Van de 5,500 vlieguren in de eerste drie jaar, werden de toestellen voor de helft van de tijd gebruikt als tankertoestellen. Naast de inzet voor de eigen luchtmacht en NAVO-bondgenoten, worden de KDC-10’s ook ingezet voor vredesmissies en humanitaire hulpoperaties. In de eerste drie jaar werden hier 32% van de vlieguren aan besteed.

Joegoslavië

Twee Nederlandse KDC-10 tankvliegtuigen vlogen vanaf 6 november 1996 gemiddeld driemaal per week naar de Adriatische Zee om IFOR-toestellen in de lucht van brandstof te voorzien. De IFOR, een vredesmacht onder leiding van de NAVO, moest toezien op de naleving van het staakt-het-vuren en op het eerbiedigen van de grens tussen de Servische en Moslim-Kroatische machten door beide partijen. IFOR kwam zo nodig met geweld tussenbeide indien vijandelijkheden weer zouden uitbreken. De eerste inzet van de KDC-10 toestellen was tijdens de operatie Decisive Endeavour. De operatie Decisive Endeavour ging op 20 december 1996 over in de operatie Deliberate Guard. Op 15 juni 1998 werd de naam van de operatie gewijzigd in Deliberate Forge.

De NAVO besloot in december 2000, naar aanleiding van de normalisatie van het luchtverkeer boven Bosnië-Herzegovina, de slagkracht van de BKAC te verminderen van 41 naar 22 vliegtuigen. België en Nederland halveerden daarop hun bijdrage van gevechtstoestellen, wat de inzet van de KDC-10 deed verminderen. Wel kon NAVO kon een beroep doen op een KDC-10 en een F-60 voor de extractie van gewonden.

Pakistan – Zeebeving in Zuid-Azië 2005

De Koninklijke Luchtmacht was nauw betrokken bij de hulpverlening aan de slachtoffers van de zeebeving in Zuid-Azië van 26 december 2005. Een KDC-10 van de Koninklijke Luchtmacht werd ten eerste ingezet om gewonde Nederlandse toeristen over te brengen naar het thuisland; deze keerde tijdens Nieuwjaarsnacht terug.

Op maandag 3 januari 2005 vertrok een C-130 Hercules naar Estland om daar een noodhospitaal en een medisch team van het Rode Kruis op te halen. De volgende dag werd dit noodhospitaal overgeladen in een KDC-10, die met twintig ton aan hulpgoederen naar Indonesië vliegt.

De KDC-10 vloog eerst naar Medan waar het noodhospitaal en het medisch team werden afgezet. Hierna vloog het toestel door naar Batan om de twintig ton hulpgoederen uit te laden. De KDC-10 laadde vervolgens in Karachi (Pakistan) 25 ton hulpgoederen in. Deze goederen werden tenslotte afgeleverd in Colombo (Sri Lanka). Het toestel keerde dezelfde week terug naar vliegbasis Eindhoven.

Haïti (2010)

Op donderdagochtend 14 januari 2010 vertrok een KDC-10 vanaf vliegbasis Eindhoven naar Haïti. Aan boord is een reddingsteam dat gaat helpen bij het opsporen van mensen die in door het aardbeving getroffen gebied onder het puin bedolven liggen.

Overige inzet

In het verleden is de KDC-10 onder meer ingezet voor het vervoer van hulpgoederen en medicijnen in het door natuurrampen getroffen Sumatra, Pakistan en Iran. Ook evacueerde het transportvliegtuig in 2006 Nederlanders uit Libanon toen daar een conflict uitbrak.

De toestellen zijn ingezet tijdens de Kosovo-crisis om vluchtelingen te evacueren, naar de Caribische Eilanden en Amerika om hulp te bieden na orkanen Luis, Georges en Mitch, en naar verschillende landen in Afrika en Azië om ontwikkelingshulp te bieden. In 1998 werden de toestellen ingezet om Nederlanders uit Indonesië te evacueren tijdens de val van Suharto. Nederlandse KDC-10’s opereerden vanaf vliegbasis Manas in Kirgizië ter ondersteuning van geallieerden tijdens operatie Enduring Freedom.

 

N96 01 26 V2

McDonnell Douglas (K)DC-10, T-235, gefotografeerd in juni 1996 tijdens Open Dag Luchtmacht, op vliegbasis Twenthe.

N96 01 30

McDonnell Douglas (K)DC-10, T-235, gefotografeerd in juni 1996 tijdens Open Dag Luchtmacht, op vliegbasis Twenthe.

N96 01 32

McDonnell Douglas (K)DC-10, T-235, gefotografeerd in juni 1996 tijdens Open Dag Luchtmacht, op vliegbasis Twenthe.

IMG 2099 V2

McDonnell Douglas (K)DC-10, T-235, gefotografeerd in juni 2008 tijdens Open Dag Luchtmacht, op vliegbasis Leeuwarden.

IMG 2101

McDonnell Douglas (K)DC-10, T-235, gefotografeerd in juni 2008 tijdens Open Dag Luchtmacht, op vliegbasis Leeuwarden.

IMG 0499

McDonnell Douglas (K)DC-10, T-235, gefotografeerd in Jun1 2014 tijdens Open Dag Luchtmacht, op vliegbasis Gilze-Rijen.
Let op het jubileum embleem voor 70 jaar 334 squadron.
Let op de opschriften, die nu in het zwart zijn uitgevoerd.

IMG 0503

McDonnell Douglas (K)DC-10, T-235, gefotografeerd in Jun1e 2014 tijdens Open Dag Luchtmacht, op vliegbasis Gilze-Rijen.

 

 

De laatste groet van het DC-10 transportvliegtuig, de T-255. Vertrokken naar Engeland om ontmanteld te worden.

Posted by Koninklijke Luchtmacht on woensdag 16 april 2014

 


Registratie Constr.nr. Datum in dienst Datum uit dienst Opmerkingen
T-235 46956 12-12-1995   KDC-10-30CF; Overgenomen van Martinair; was PH-MBP
T-264 46985 29-9-1995   KDC-10-30CF; Overgenomen van Martinair; Was PH-MBT
T-255 46987 2007 2013

DC-10-30CF; was N105WA; was N1858U

Gesloopt in zomer 2014

 


Hasegawa heeft enkele jaren geleden een kit van KDC-10-30 in schaal 1/200 uitgebracht.
Deze was gebaseerd op de gewone DC-10 kit en voorzien van decals voor een KLu-toestel en white metal tanker-onderdelen.

Verder is het mogelijk om een schaalmodel van een DC-10-30 om te bouwen.

Schaal 1/72

Bouwpakketten

  • Transport Wings
    • Kit 72-018-001: Een vacu gevormde kit van een Douglas DC-10-30
    • Kit 72-018-002: Een vacu gevormde kit van een Douglas KC10A Extender (USAF)
  • Anigrand
    • Kit 2094: Een resin kit van een Douglas KC-10A Extender

 

McDonnellDouglas KDC10 01
McDonnell-Douglas KDC-10: Het model van Hasegawa in schaal 1/200;
Deels door mij gebouwd in 2017 en afgebouwd (aanbrengen antennes, onderstel en decals en schilderwerk door L. Charmant,; waarvoor mijn hartelijk dank.
McDonnellDouglas KDC10 03
McDonnell-Douglas KDC-10: De neus waarop de zelfgemaakte decals met de naam, squadron-embleem goed zichtbaar ziijn.
McDonnellDouglas KDC10 04
McDonnell-Douglas KDC-10: Zij-aanzicht. Het model is uitgevoerd in de jubileumbeschildering van de T-235 met 60 Jaar 334 squadron. De decals hiervoor zijn zelfgemaakt.  Het bleek dat de decals voor de registraties in de kit voor een normale uitvoering niet juist waren, maar wel juist voor deze jubileum-kist.
McDonnellDouglas KDC10 01
McDonnell-Douglas KDC-10: De onderzijde van het model.
McDonnellDouglas KDC10 01
McDonnell-Douglas KDC-10: nomgaals het zijaanzicht.
McDonnellDouglas KDC10 01
McDonnell-Douglas KDC-10: De jubileum-staart met de zelfgemaakte decals is hier goed zichtbaar.

 

Modelling add-on

  • --
    • Set --: --

Decals

  • --
    • Set --: --

Schaal 1/48

Bouwpakketten

  • --
    • Kit --: --

Modelling add-on

  • --
    • Set -: -

Decals

  • --
    • Set -: --

 


Schema Kleurnaam FS-nummer RAL Humbrol XtraColor Vallejo ModelColor Vallejo ModelAir
Afleverschema: Wit dak; lichtgrijze onderzijde; blauwe bies in lengte richting
Standaard #1: Onderzijde Grijs ~6440   129 X137 70.990  
Bovenzijde Wit ~7875 9010 130   70.951  
Grijs schema sinds 2004
Standaard #2 Bovenzijde Donkergrijs ~6173   156   70.992  
Onderzijde Lichtgrijs ~6440   129 X137 70.990  

Voor een uitgebreide conversietabel met zeer veel kleur- en verfsystemen, zie www.paint4models.com

McDonnellDouglas KDC10-30-1-SMALL
Het afleverschema van de McDonnell Douglas KDC-10-30.
McDonnellDouglas KDC10-30-2-SMALL
Jubileum-schema 60 jaar 334 squadron op de McDonnell Douglas KDC-10-30.
McDonnelLDouglas KDC10-30-3A-SMALL
Het tweede, geheel grijze schema met witte opschriften van de McDonnell Douglas KDC-10-30.
McDonnelLDouglas KDC10-30-3B-SMALL
Het tweede, grijze schema met zwarte opschriften van de McDonnell Douglas KDC-10-30.
McDonnelLDouglas KDC10-30-3A-SMALL
Het tweede, jubieleum schema in verband met 70 jaar 334 squadron van de McDonnell Douglas KDC-10-30.
McDonnelLDouglas DC10-30-1-SMALL
Het grijze afleverschema met zwarte opschriften van de McDonnell Douglas DC-10-30.

 


Literatuur.

AVIA;40e jaargang nummer 7: McDonnell Douglas DC-10 Bart van der Klaauw Pag. 283 - 291 1981 Uitgevers Wyt, Rotterdam
Modelbouw in Plastic jaargang 12, nummer 2: DC-10; Gevecht met de KLM-DC-10-30 van Revell. Ron van Basten Pag. 52 - 55 1983 Uitgever: I.P.M.S. Nederland, Nederland
Squadrons van de Koninklijke Luchtmacht (derde herzien druk) Willem Helfferich Pag. 64 - 66 1994 Uitgevers Wyt, Rotterdam
Luchtvaart; 11e jaargang nummer 5: De KDC-10 'Dutch Extender' Herman Sixma & Theo van Geffen Pag. 224 - 231 1994 Uitgeverij Ten Brink, Meppel

 

Websites.

Mijn dank gaat uit naar S. Scheffers, Klu die me van informatie over de kleuren van de (K)DC-10-30 voorzag. Verder gaat mijn dank uit naar Léon Charmant die het artikel over de ontwikkeling heeft aangeleverd.