Nederlandse Modelbouw en Luchtvaartsite

Dutch Modelling and Aviation

In Memoriam

Klaas Willem Jonker
(Wilko)
† 30 april 2018

Op maandag 30 april 2018 is Wilko Jonker na een lang ziekbed overleden op de leeftijd van 58 jaar. Hij laat een vrouw en twee kinderen achter. De Nederlandse militaire lichtvaart en plastic modelbouw waren zijn hobby en op deze website heeft hij alle kennis die hij in de vele jaren daarover heeft verzameld gedeeld. Zijn hobby heeft hem tot in de laatste week van zijn leven af kunnen leiden van de voortwoekerende ziekte in zijn lijf. De contacten met andere hobbyisten waren een belangrijkste steun voor hem.

Deze website zal door verschillende mensen zo lang mogelijk in stand worden gehouden, zodat andere liefhebbers kunnen blijven profiteren van uitgebreide inhoud.

Piper L-4J Cub

Historie

De Piper L4 Cub stamt eigenlijk af van de Taylor E3 Cub, die in 1930 werd gebouwd door Taylor Aircraft. W.T. Piper was de voornaamste investeerder in de Taylor fabriek en deze nam, na het faillissement van Taylor Aircraft, deze in zijn geheel over.
In 1936 werd het ontwerp door W. Jamouneau flink aangepast, zodat er een nieuw type ontstond, dat werd aangeduid als Piper J-2. Tussen 1936 en 1938 werden hier 1200 stuks van geproduceerd.

Door een brand in 1938 werd de fabriek geheel in de as gelegd en werd een nieuwe gebouwd in Lock Haven. Daar werd gestart met de bouw van de J-3, een verbeterde uitvoering van de J-2.
De J-3 kon worden uitgerust met verschillende motoren, de J-3C had een Continental A motor.

Met het uitbreken van de tweede wereldoorlog in 1939 werd een aanvankelijk civiel trainingsprogramma in de VS opgezet, waarvoor de Piper J-3 werd gebruikt. Tussen 1939 en 1940  werden dan ook meer dan 3000 Piper J-3s gebouwd.
In 1941 werd een militaire variant uitgebracht, aangeduid als Piper O-59, in 1942 gewijzigd in L-4 en NE (US Navy aanduiding). Deze verschilde nauwelijks van de originele civiele J-3.

De L-4 Grasshopper had een canopy met meer ruiten om het zicht te verbeteren.
Er werden uiteindelijk ruim 5400 stuks van gebouwd, inclusief 250 stuks NE-1 en NE-2 voor de US Navy.
Alle L-4 versies hadden een tandem cockpit en werd, net als de Taylorcraft L2 en Aeronca L-3 aangeduid als Grasshopper.
De L-4 werd tijdens de oorlog gebruikt voor allerlei taken als verkenning, licht transport, artillerieverkenning en ook voor medisch transport (medevac)
Na de oorlog werden veel toestellen verkocht als surplus, maar veel bleven ook nog in militaire dienst.

Versies.

J-3:
originele uitvoering met een Continental A-40, A-40-2 of A-40-3 motor van 28 kW.
J3C-40:
Versie gebouwd vanaf juli 1938 met een Continental A-40-4 of  A-40-5 van 30 kW.
J3C-50:
Versie gebouwd vanaf juli 1938 met een Continental A-50-1 of A-40-2 tot en met A-40 -9 van 37 kW.
  • J3C-50S: was voorzien van een optionele drijver kit.
J3C-65:
Versie gebouwd vanaf juli 1939 met een  Continental A-65-1, A-65-3, 6, 7, 8, 8F, 9 of 14 van 48 kW of een Continental A-65-14,  A-75-8, A-75-8-9 of A-75-12 van 56 kW of een Continental A-85-8 of C-85-12 van 63 kW of een Continental A-90-8F van 67 kW.
  • J3C-65S was voorzien van een optionele drijver kit.
  • YO-59: Vier stuks van de  J3C-65 voor test en evaluatiedoeleinden.
  • O-59: Productie versie voor de USAAC later aangeduid als L-4
  • O-59A: Verbeterede versie met Continental O-170-3  van 48 kW; later aangeduid als L-4A.
  • L-4B: Als  L-4A, maar zonder radio.
  • L-4H: Als L-4B maar met verbeterde uitrusting en propeller met vaste spoed.
  • L-4J: L-4H met propeller regelbare spoed.
  • NE-1: US Navy aanduiding voor versie van J3C-65 met dubbele besturing;  230 stuks gebouwd.
  • NE-2: Versie van NE-1 met kleinen wijzigingen in de uitrusting, waarvan 20 stuks werden gebouwd.
J3F-50:
Versie gebouwd vanaf juli 1938 met een Franklin 4AC-150 Series 50 van 37 kW.
  • J3F-50S was voorzien van een optionele drijver kit.
J3F-60:
Versie gebouwd vanaf April 1940 uitgerust met een Franklin 4AC-150 Series A motor van 48 kW of een Franklin 4AC-171 van 45 kW.
  • J3F-60S was voorzien van een optionele drijver kit.
J3F-65:
Versie gebouwd vanaf Augustus 1940 uitgerust met  een Franklin 4AC-176-B2 or een  Franklin 4AC-176-BA2 van 48 kW.
  • J3F-65S was voorzien van een optionele drijver kit.
  • L-4D: Aanduiding voor vijf stuks J3F-65s.
J3L:
gebouwd vanaf september 1938 en voorzien van een Lycoming O-145-A1 motor van 37 kW of een Lycoming O-145-A2 of A3 motor van 41 kW.
  • J3L-S was voorzien van een optionele drijver kit.
J3L-65:
gebouwd vanaf mei 1940 uitgerust met een Lycoming O-145-B1, B2 of B3 van 48 kW.
  • J3L-65S was voorzien van een optionele drijver kit.
  • L-4C: Aanduiding voor acht stuks J3L-65s, aanvankelijk aangeduid als UC-83A.
J3P:
uitvoering met een Lenape LM-3-50 of Lenape AR-3-160 van 37 kW.
J-3R:
versie met slotted flaps en een Lenape LM-3-65 van 48 kW.
J-3X:
variant uit 1944 met een cantilever vleugel en een Continental A-65-8 van 48 kW
Commandre:
een Franse versie van de J-3 Cub.
TG-8:
Driepersoons zweefvliegvariant voor trainingsdoeleinden, waarvan 250 stuks werden gebouwd.
  • LNP: US Navy aanduiding van drie TG-8s.

 

Technische gegevens
Afmetingen:
Lengte: 6,83 m Spanwijdte: 10,74 m
Hoogte: 2,03 m Vleugeloppervlak: - m2
Gewichten:
Leeggewicht: 345 kg Max. startgewicht: 550 kg
Prestaties:
Max. snelheid: 140 km/u Stijgsnelheid: - m/min
Kruissnelheid: 121 km/u    
Vliegbereik: 354 km Plafond: 3500 m
Overig:
Motortype: Eén Continental O-170-3 van 65 pk
Bemanning: -
Bewapening: Geen

 


Na afloop van de tweede wereldoorlog kwam het voormalige Nederlands-Indië onder (tijdelijk) Brits bestuur.

Pas in december 1945 zetten de eerste Nederlandse troepen officieel voet op Nederlands-Indische bodem.

In de loop van het jaar ontstond behoefte aan een liaison en ook aan ondersteuning van het KNIL en werd het 17 squadron opgericht.

Voor die tijd werden een viertal van de RAF overgenomen Japanse tweedekkers gebruikt voor het uitvoeren van verkenningen.

De eerste drie Piper Cubs werden al in september 1945 aangeschaft door kapitein-vlieger-waarnemer Schoof voor gebruik als sportvliegtuig door bevrijde KNIL-militairen die in een kampement bij Manilla op de Filipijnen verbleven. De toestellen waren surplus verklaarde nieuwe toestellen afkomstig van een dump. De toestellen hielden hun Amerikaanse kentekens.

Begin november 1945 werden de toestel plus nog een vierde toestel verscheept naar Balikpapan op Borneo met de bedoeling om verder doorgestuurd te worden naar Tjililitan op Java, om daar het 1e bataljon Infanterie van het KNIL te ondersteunen. De Engelsen wilden echter nog geen toestemming verlenen voor het overbrengen van het materieel naar West-Java.

Eind november werden vier Japanse tweedekkers overgenomen van de RAF voor het uitvoeren van verkenningen.

De Pipers bleven dus nog in opslag. In december 1945 werden de bataljons Infanterie II en IV en een bataljon  mariniers in Batavia gedebarkeerd. De vier Pipers werden voor ondersteuning van deze groep bestemd.

Begin maart 1946 arriveerde de brigade om Bali en Lombok te bezetten. Deze nam twee, tijdelijk geregistreerd als PC-3 en PC-4 van de vier Pipers over, die eind augustus 1946 werden opgenomen in het detachement van 17 VARWA squadron. De andere twee toestellen, tijdelijk geregistreerd als PC-1 en PC-2 werden doorgestuurd naar Batavia om daar de op Tjililitan gestationeerde Japanse toestellen te vervangen. Deze toestellen kwamen daar in februari 1946 in gebruik bij de Basis Operaties en eind augustus in de A-patrouille van 17 VARWA squadron.

Op 20 juli 1946 werd de officiële registratie van de toestellen PC0-1 tot en met PC0-4, volgens het (vooroorlogse) registratiesysteem van het ML-KNIL. PC betekende Piper Cub en 0 stond voor lesvliegtuig onbewapend.

Op 16 augustus werd deze alweer gewijzigd in PC0-001 tot en met PC0-004 en eind augustus weer in PC4-001 tot en met PC4-004, waarbij 4 stond voor legerhulpvliegtuig (army co-operation).

 

In mei 1946 schafte de BPM een vijftal Piper Cubs aan, maar had aanvankelijk geen vliegers en onderhoudsmonteurs. De toestellen werden daarom van eind juli 1946 tot eind december in bruikleen gegeven aan de ML.

N94 02 25

Piper L-4 Cub, PH-UCS, als R345, gefotografeerd op Static Show tijdens Open Dag Luchtmacht, juli 1994 op vliegbasis Leeuwarden.

Deze toestellen PK-SAA tot en met PK-SAE kregen geen ML-registratie, maar alleen de laatste letter van de civiele registratie (klein) op het puntje van de staart. Vier toestellen gingen naar de A-patrouille en de vijfde ging naar het detachement op Andir

De vier toestellen op Tjililitan gingen in september 1946 over naar de VOS (Voor-opleidingsschool), Deze verzorgde vanaf 26 september 1946 de selectie van leerlingvliegers voor ML-KNIL.

op 31 december werd een nieuwe bruikleenovereenkomst voor een jaar gesloten. In april 1947 werd overeengekomen dat de ML de toestellen aan het eind van de bruikleenperiode zou overnemen en daarvoor vijf nieuwe toestellen aan de BPM zou leveren,.

In juli 1947 kregen de vijf BPM-toestellen de registraties R-329 tot en met R-333.

In juni 1946 werden op Leyte, Filipijnen 24 zo goed als nieuwe toestellen overgenomen van de VS, inclusief 30 radio's, en initiële voorraad onderdelen. Deze arriveerden op 24 augustus in Soerabaja, waar vier toestellen werden uitgeladen, de resterende toestellen werden doorgestuurd naar Batavia.

 

In april 1947 werden nog een 46 toestellen van de VS overgenomen, waaronder vijf toestellen voor de BPM. Deze kwamen op 7 juni 1947 aan in Batavia. De meeste toestellen werden overgebracht naar Tjililitan om te worden opgebouwd en ingevlogen. De toestellen werden geregistreerd als R-335 tot en met R-380

 


Eerste RegistratieTweede RegistratieDerde RegistratieVierde RegistratieVijfde RegistratieConstr.nr.US Fisc. year nrDatum in dienstDatum uit dienstOpmerkingen
Eerste serie toestellen
PC0-1 PC0-001 PC4-001 PC-001 R-301 13542 45-4802 09-1945 1950 Naar AURIS
PC0-2 PC0-002 PC4-002 PC-002 R-302 13538 45-4798 09-1945 01-03-1950 Naar AURIS
PC0-3 PC0-003 PC4-003 PC-003 R-303 -   09-1945 30-11-1946 Afgeschreven Medan
PC0-4 PC0-004 PC4-004 PC-004 R-304 -   11-1945 01-07-1947 Afgeschreven te Bali

 

Eerste RegistratieTweede registratieConstr.nr.US Fisc. Year no.Datum in dienstDatum uit dienstOpmerkingen
Tweede serie toestellen: Bruikleen BPM (later overgenomen)
A R-329 13320 45-4580 08-1946 01-03-1950 PK-SAA; Naar AURIS
B R-330 13307 45-4567 08-1945 10-06-1950 PK-SAB; Naar AURIS
C R-331 13295 45-4555 08-1946 1950 PK-SAC; Naar AURIS
D R-332 13294 45-4554 08-1946 10-04-1950 PK-SAD; Naar AURIS
E R-333 13311 45-4571 08-1946 04-1950 PK-SAE; Naar AURIS

 

Registratie
Registratie
2e Registratie
2e Registratie
3e Registratie
3e Registratie
US Fiscal Year nr.
US Fiscal Year nr.
Constr. nr.
Constr. nr.
Datum in dienst
Datum in dienst
Datum uit dienst
Datum uit dienst
Opmerkingen
Opmerkingen
Derde serie toestellen : aangeschaft in juni 1946; arriveerden op 25 augustus te Batavia.
PC4-005 R-305 13424 45-4684 25-08-1946 1950 Naar AURIS
PC4-006 R-306 13460 45-4720 25-08-1946 10-06-1950 Naar AURIS
PC4-007 R-307 13425 45-4685 25-08-1946 10-06-1950 Naar AURIS
PC4-007 R-308 13418 45-4678 25-08-1946 10-06-1950 Naar AURIS
PC4-009 R-309 13422 45-4682 25-08-1946 04-1950 Naar AURIS
PC4-010 - - - 25-08-1946 15-01-1947 Afgeschreven te Cianjur
PC4-011 - - - 25-08-1946 03-1947 Afgeschreven
PC4-012 R-312 13466 45-4726 25-08-1946 1950 Naar AURIS
PC4-013 R-313 13358 45-4618 25-08-1946 04-1950 Naar AURIS
PC4-014 R-314 13474 45-4734 25-08-1946 04-1950  Naar AURIS
PC4-015 R-315 13411 45-4671 25-08-1946 1950 Naar AURIS
PC4-016 R-316 13456 45-4716 25-08-1946 1950 Naar AURIS
PC4-017 R-317 13454 45-4714 25-08-1946 10-06-1950 Naar AURIS
PC4-018 R-318 13362 45-4622 25-08-1946 1950 Naar AURIS
PC4-019 R-319 13440 45-4700 25-08-1946 1950 Naar AURIS
PC4-020 - - - 25-08-1946 31-3-1947 Afgeschreven te West-Java
PC4-021 R-321 13337 45-4597 25-08-1946 1950 Naar AURIS
PC4-022 R-322 13433 45-4693 25-08-1946 04-01-1949 Afgeschreven
PC4-023 R-323 13432 45-4692 25-08-1946 23-09-1947 Afgeschreven Tandjung Balei
PC4-024 R-324 13412 45-4672 25-08-1946 1950 Naar AURIS
PC4-025 R-325 13449 45-4709 25-08-1946 04-1950  Naar AURIS
PC4-026 R-326 13459 45-4719 25-08-1946 1950 Naar AURIS
PC4-027 - 13467 45-4727 28-08-1946 21-07-1947 Afgeschreven te Bandoeng
PC4-028 R-328 13464 45-4724 28-08-1946 10-06-1950 Naar AURIS

 

Registratie
Registratie
US Fiscal Year nr.
US Fiscal Year nr.
Constr. nr.
Constr. nr.
Datum in dienst
Datum in dienst
Datum uit dienst
Datum uit dienst
Opmerkingen
Opmerkingen
Vierde serie toestellen, aangeschaft in april 1947 en op 7 juni 1947 gearriveerd in Batavia.
R-335 13754 45-5014 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-336 13755 45-5015 07-06-1947 12-05-1950 Naar AURIS
R-337 13756 45-5016 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-338 13757 45-5017 07-06-1947 07-11-1947 Afgeschreven
R-330 13761 45-5021 07-06-1947 21-01-1949 Afgeschreven
R-340 13762 45-5022 07-06-1947 1950  Naar AURIS
R-341 13763 45-5023 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-342 13764 45-5024 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-343 13765 45-5025 07-06-1947 01-03-1950 Naar AURIS
R-344 13766 45-5026 07-06-1947 10-06-1950 Naar AURIS
R-345 13767 45-5027 07-06-1947 01-03-1950 Naar AURIS
R-346 13768 45-5028 07-06-1947 01-07-1948 Als PK-SAF naar vliegclub Batavia
R-347 13769 45-5029 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-348 13770 45-5030 07-06-1947 05-1948 Afgeschreven Medan
R-349 13771 45-5031 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-350 13772 45-5032 07-06-1947 12-05-1950 Naar AURIS
R-351 13773 45-5033 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-352 13774 45-5034 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-353 13777 45-5037 07-06-1947 22-10-1949 Afgeschreven
R-354 13778 45-5038 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-355 13779 45-5039 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-356 13785 45-5045 07-06-1947 03-05-1948 Afgeschreven
R-357 13787 45-5047 07-06-1947 10-06-1950 Naar AURIS
R-358 13789 45-5049 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-369 13794 45-5054 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-360 13796 45-5056 07-06-1947 28-10-1949 Afgeschreven
R-361 13797 45-5057 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-362 13799 45-5059 07-06-1947 04-1950 Naar AURIS
R-363 13802 45-5062 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-364 13806 45-5066 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-365 13808 45-5068 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-366 13809 45-5069 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-367 13810 45-5070 07-06-1947 03-02-1950 Naar AURIS
R-368 13812 45-5072 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-369 13815 45-5075 07-06-1947 04-1950 Naar AURIS
R-370 13816 45-5076 07-06-1947 01-07-1948 Als PK-SAF naar vliegclub Batavia
R-371 13817 45-5077 07-06-1947 20-06-1950 Naar AURIS
R-372 13818 45-5078 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-373 13819 45-5079 07-06-1947 13-05-1950 Naar AURIS
R-374 13821 45-5081 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-375 13823 45-5083 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-376 13856 45-5116 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-377 13861 45-5121 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-378 13868 45-5128 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-379 13883 45-5143 07-06-1947 1950 Naar AURIS
R-380 13886 45-5146 07-06-1947 10-06-1950 Naar AURIS

 


Schaal 1/72

Bouwpakketten

  • Kovozávody Prostejov
    • Kit 3146: Piper L4H Cub (wheels)
    • Kit 3147: Piper L4H with Floats
    • Kit 20.031: Piper L4H Cub (Wheels)
    • Kit M7240: Piper L4A/B Cub (USAAF) [new mould by AZ Model]
    • Kit M7243: Piper L4H/J Cub (French AF, RAAF, AURI, ML-KNIL) [new mould by AZ Model]
  • Mastercraft
    • Kit 3146: Zelfde kit als die van KP: Piper L4H Cub (met wielen)

Modelling add-on

  • Kovozávody Prostejov
    • Set EX006: Piper L4/K68 Cub Mask for Canopy and wheels (KP)
  • Peewit
    • Set M72021: Piper L-4 Canopy masking (Kovozávody Prostejov)

Decals

  • Dutch Decal
    • Set 72022: Een decalset voor verschillende toestellen zoals Piper L-4 Cub: R-371/R-345.
    • Set 72067: Decals voor verschillende Nederlansd -Indische toestellen zoals Fokker C.X; Lockheed Loestar; C-47 Dakota; Piper L4J; North American B-25 C, B-25J en B-25G Mitchell; Mitsubishi Ki-57 Topsy; Beech At-11 Kansan

Schaal 1/48

Bouwpakketten

  • --
    • Kit --: --

Modelling add-on

  • --
    • Set -: -

Decals

  • --
    • Set --: --

 


SchemaKleurnaamFS-nummerBS-nummerHumbrolXtraColorVallejo Model ColorVallejo Model Air
Standaard #1Bovenzijde Olijfgroen     66 X112 ANA 613 70.887  
Vlekken Donker groen     149 X114 Medium green 70.895  
Onderzijde Neutral Grey ~6173   156? X132 70.992  

Voor een uitgebreide conversietabel met zeer veel kleur- en verfsystemen, zie www.paint4models.com

Piper_L-4J_Cub-1-SMALL
Schema 1: Piper L-4 Cub.
Het eerste schema, geheel (verweerd) olive drab en neutral grey onderzijde met wit richtingsroer en in rood volgnummer, toegepast op onder andere PC-003 en PC-004.
Piper_L-4J_Cub-2-SMALL
Schema 2: Piper L-4 Cub.
Het tweede schema, geheel (verweerd) olive drab en neutral grey onderzijde met de wit-omrande vlag als nationaliteitskenmerk en registraties op de staart. Vaak medium green vlekken op staart en vleugels..
Piper_L-4J_Cub-3-SMALL
Schema 3: Piper L-4 Cub.
Het derde schema, geheel (verweerd) olive drab en neutral grey onderzijde met de wit-omrande vlag als nationaliteitskenmerk en nieuwe registraties op de staart. Vaak medium green vlekken op staart en vleugels
Piper_L-4J_Cub-4-SMALL
Schema 4: Piper L-4 Cub.
Het vierde schema, geheel olive drab en neutral grey onderzijde met de rozet als nationaliteitskenmerk en registraties op de romp. (de toestellen lijken geheel overgespoten, waarschijnlijk geen medium green vlekken meer aanwezig)
Piper_L-4J_Cub-5-SMALL
Schema 5: Piper L-4 Cub.
Dit schema, overigens identiek aan het vierde schema, verschilt daarvan ten aanzien van de witte vleugeltips. Deze waren aangebracht op toestellen van 17 VARWA, zodat deze makkelijk herkent konden worden door de piloten van de Nederlandse jachtvliegtuigen.

 


Literatuur.

Army Co-operation bij de Militaire Luchtvaart in Indië 1946 - 1950 P.C. Boer   2004 Sectie Luchtmachthistorie - 's Gravenhage
Camouflage en Kentekens J.Greuter e.a.   1997 Bonneville – Bergen (NH)
Militaire Luchtvaart in Nederlandsch-Indië in beeld Deel 2 Hugo Hooftman Pag. 133 - 142 1981 Uitgever: Europese Bibliotheek, Zaltbommel

 

Websites.

Met dank aan M.T.A. Schep voor extra informatie en verschillende correcties van de tekeningen.