Nederlandse Modelbouw en Luchtvaartsite

Dutch Modelling and Aviation

Hoofdmenu

Gerelateerde items

In Memoriam

Klaas Willem Jonker
(Wilko)
† 30 april 2018

Op maandag 30 april 2018 is Wilko Jonker na een lang ziekbed overleden op de leeftijd van 58 jaar. Hij laat een vrouw en twee kinderen achter. De Nederlandse militaire lichtvaart en plastic modelbouw waren zijn hobby en op deze website heeft hij alle kennis die hij in de vele jaren daarover heeft verzameld gedeeld. Zijn hobby heeft hem tot in de laatste week van zijn leven af kunnen leiden van de voortwoekerende ziekte in zijn lijf. De contacten met andere hobbyisten waren een belangrijkste steun voor hem.

Deze website zal door verschillende mensen zo lang mogelijk in stand worden gehouden, zodat andere liefhebbers kunnen blijven profiteren van uitgebreide inhoud.

Noorduyn AT-16 Harvard IIB

Gepubliceerd: dinsdag 16 november 2010 06:56 | Afdrukken | | Hits: 32639

Historie

Ontwikkeling.

In 1935 bracht de General Aviation-fabriek, de voorloper van North American, een tweetal ontwerpen uit. Eén ervan was de GA-16, een tweezits laagdekker, met vast onderstel, een toen nog gebruikelijk, romp van linnen en een Wright Whirlwind R-975 stermotor van 400 pk.
Dit toestel, later aangeduid als NA-16 was de oervader van de bekende AT-6 Harvard/Texan. (Zie verder ook het verhaal over de North American NA-16).
In juni 1937 werd opdracht gegeven voor de productie van 58 BC-1’s (NA-36), een wapentrainer. Deze had vele aanpassingen ondergaan ten opzichte van de NA-16, wel bleef de rompconstructie vrijwel ongewijzigd.
Zo was een intrekbaar landingsgestel aanwezig, waardoor een ‘leading edge fairing” nodig was en de centrer-sectie van de vleugel met 30 cm toenam.
De romp bleef ongewijzigd en de uiteindelijke krachtbron was een Pratt & Whitney R-1340-47 Wasp van 550 pk.
Na het invliegen van het eerste toestel, volgde een aanpassing van het verticale staartgedeelte om de richtingstabiliteit te verbeteren.
Het ronde roer werd vervangen door een meer rechte uitvoering. 

Versies

Harvard I
De RAF bestelde in 1938 200 BC-1’s onder de aanduiding NA-49 (NA-16-1E).
Dit toestel werd door de RAF aangeduid als Harvard I, de eerste werd in oktober 1939 overgedragen.

In 1938 gaf de US Navy opdracht voor een ST (“scout trainer”). Men had de BC-1 hiervoor al getest en geëvalueerd.
In het najaar van 1938 werd een initiële opdracht gegeven voor 16 toestellen onder de aanduiding SNJ-1.
Dit toestel was net als de BT-14 voorzien van een geheel metalen romp. Verder waren allerlei aanpassingen aan de vleugels en het roer doorgevoerd. De motor was een Pratt & Whitney R-1340-6 Wasp van 550 pk, die, in plaats van een tweebladige houten propeller, een tweebladige, verstelbare metalen propeller aandreef.

De USAAC zag nu de voordelen van dit toestel ten op zichte van de eigen trainers en bestelde drie toestellen onder de aanduiding BC-2 (NA-54), volgens een nieuwe specificatie.
Dit type had de geheel metalen romp, intrekbaar landingsgestel en een recht richtingsroer. De krachtbron was nu een Pratt & Whitney R12340-45 van 600 pk, die voorzien was van een driebladige, verstelbare propeller.
De nieuwe motor vereiste aanpassing van de koeling en luchtinlaten.
Uit de evaluatie bleek dat de driebladige propeller geen voordelen bood ten opzichte van de tweebladige propeller, zodat de toestellen alsnog met de tweebladige prop werden uitgerust.
Uiteindelijk werd een vervolgopdracht gegeven voor 83 toestellen als BC-1A (NA-55-1).

Frankrijk bestelde 230 toestellen onder de aanduiding NA-57. Deze waren voorzien van specifieke (metrische) instrumenten en een Wright R-975-E3 van 420 pk. [ in feite waren ze gelijk aan de NA-23] Alle toestellen werden afgeleverd, waarvan een vijftigtal door de Duitsers werden buitgemaakt en gebruikt.

In 1939 werden door de USAAC 94 BC-1A (NA-59) besteld. Door een wijziging in de aanduidingen door de USAAC, werden deze als AT-6 aangeduid. De toestellen hadden een grote DF-antenne onder de romp, de mogelijkheid voor het voeren van een vaste .30 mitrailleur in de neus en een beweegbare mitrailleur in de achterste cockpit. De toestellen werden vooral gebruikt voor de training van luchtschutters.

De RAF bestelde in voorjaar 1939 nog eens 30 stuks NA-16-1E (NA-61) ; deze waren vrijwel identiek aan de eerder bestelde toestellen.
Harvard II.
De Harvard Mk II was in principe gelijk aan de BC-1A.
Deze was voorzien van Britse uitrusting, onder andere radio, stuurknuppel en instrumenten.
Een ander opvallend kenmerk was het ontbreken van de vrij grote antenne die op de romp voor de canopy en, ten behoeve van cockpitverwarming, een verlengde uitlaatpijp met daarin een voorziening voor de verwarming. Als krachtbron was een Pratt & Whitney R-1340-53H1.
De RAF bestelde er eind 1939 600 stuks van, die door North American als NA-66 werden aangeduid.
Ten behoeve van de Canadese luchtmacht volgde kort daarna nog een opdracht voor nog eens 10 toestellen, terwijl de Fransen 450 toestellen bestelden, die aangeduid werden als NA-76. Deze waren uitgerust met Franse instrumenten en weer wel voorzien van de antenne.
In juli 1940 volgde nog een RAF-opdracht voor 125 stuks.
Harvard IIA.
De Harvard IIA was in feite identiek aan de AT-6C, maar dan uitgerust met Britse uitrusting. 747 van deze toestellen gingen naar de RAF, aanduiding NA-88, onder Lend-Lease-voorwaarden. Deze toestellen hadden weer geen verlengde uitlaatpijp.
Harvard IIB
De Harvard IIB was gelijk aan de BC-1A/AT-6A en werd onder licentie en volgens RAF-specificaties gebouwd door Noorduijn te Canada. Zo was ook hier de bekende Amerikaanse “pistoolgreep” van de stuurkolom vervangen door de cirkelvormige greep van de RAF.
Dit type was voorzien van een Pratt & Whitney R-1340-AN-1 Wasp. Verder was het mogelijk om een vaste mitrailleur in de stuurboord vleugel te monteren, tevens konden lichte bommen worden meegevoerd. Omdat de achterste cockpit geen mitrailleur had, was dit deel van de canopy aangepast. Deze was van dezelfde vorm als op de BT-14 Yale was gemonteerd.
[dus de bekende canopy met acht spanten zoals op onze Harvards aanwezig was]
De eerste opdracht was voor 210 toestellen voor de Canadese Luchtmacht, gevolgd door een opdracht van regering van de VS voor 1500 toestellen voor de Canadese Luchtmacht onder Lend-Lease-voorwaarden. Deze toestellen werden om administratieve redenen aangeduid als AT-16.
Later volgde nog een soortgelijke opdracht voor 900 toestellen voor de RAF.

Productie-overzicht Harvard IIB

USAAF-serienummersGebruikerSerienummers
RCAF 3034 – 3133
  Idem 3234 – 3343
43-34615 – 43-34914 RAF FX198 – FX497
  Idem KF100 – KF757
Afgezegd Idem KF758 – KF900
  Idem KF901 – KF999
Afgezegd Idem KG100 – KG309
42-464 – 42-963 Idem FE267 – FE766
42-12254 – 42-12486 Idem FE767 – FF999
43-12502 – 43-12840 Idem FS661 – FS999
43-12841 – 43-13201 Idem FT100 – FT460

 

Technische gegevens
Afmetingen:
Lengte: 8,99 m Spanwijdte: 12,8 m
Hoogte: 3,56 m Vleugeloppervlak: 23 m2
Gewichten:
Leeggewicht: 1886 kg Max. startgewicht: 2548 kg
Prestaties:
Max. snelheid: - km/u Stijgsnelheid: - m/min
Kruissnelheid: 273 km/u    
Vliegbereik: 1400 km Plafond: 6600 m
Overig:
Motortype: Eén Pratt & Whitney R-1340-AN-1 van 550 pk
Bemanning: Twee man: één instructeur plus één leerling
Bewapening:

GEen

 


Gebruik bij KLu, MLD en ML-KNIL.

Gebruik bij KLu.

Na de tweede wereldoorlog werden uit surplusvoorraden van de RAF 150 Harvard IIB’s.
Ze kregen de registraties B-1 tot en met B-150. De toestellen met registraties B-144 tot en met B-150, werden gesloopt ten behoeve van onderdelen.
Eind 1947 werden nog eens twintig Harvards van de SAAF (Zuid-Afrikaanse Luchtmacht) aangeschaft. Deze werden eveneens gesloopt ten behoeve van onderdelen, Deze werden niet voorzien van Nederlandse registraties.
In 1949 volgden nog eens vijftig stuks, die registraties B-151 t/m B-200 kregen. Deze waren afkomstig van de RCAF en werden, na een uitgebreide revisie bij Fokker, in dienst genomen.

N02 02 10 V2

Noorduijn AT-16 Harvard IIB, B-71 van SKHV, gefotografeerd in augustus 2002 tijdens Airshow Lelystad.

N02 02 09

Noorduijn AT-16 Harvard IIB, B-64 van SKHV, gefotografeerd in augustus 2002 tijdens Airshow Lelystad.

IMG 1929

Noorduijn AT-16 Harvard IIB, B-182 van SKHV, gefotografeerd in juni 2008, tijdens Open Dag Luchtmacht op vliegbasis Leeuwarden.

De Harvards deden dienst bij de Voortgezette Vliegopleiding op Gilze-Rijen.
Enkele toestellen deden ook dienst bij de Jachtvliegschool op Twente.
In de loop van de 1955 werd de Harvard gemodificeerd en werd een radiokompas toegevoegd. Het huis hiervoor kwam net achter de canopy op de romp.
In de loop van 1962 werden de toestellen buiten dienst gesteld. De vliegopleiding werd vanaf die tijd gedaan in samenwerking met de Belgische Luchtmacht.
Wel werden nog enkele toestellen op een aantal vliegbases gebruikt als verbindingsvliegtuig bij de Basisvlucht.

Gebruik bij MLD.


Bij de MarineluchtvaartDienst waren ook Harvards in gebruik. Zes toestellen waren in dienst bij het zogenaamde vliegkampschependetachement op Valkenburg. Later werden nog toestellen overgenomen van de Koninklijke Luchtmacht. In maart 1971 werd de laatste buiten dienst gesteld.

 

Trainer voortgezette vliegopleiding de North American AT-16 Harvard II B 12.3. In dienst van de KM 29-08-1946 en teruggegeven aan de LSK (voorloper van de Klu) op 15-09-1948
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Gecamoufleerde Harvard, nog met de Engelse registratie FT316 en code 12-1, klaar voor de start op Valkenburg. Deze kist werd later de B-63.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
North American UT-6 Harvard van de Marineluchtvaartdienst in de vlucht.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
North American UT-6 Harvard van de Marineluchtvaartdienst in de vlucht.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
North American UT-6 Harvard van de Marineluchtvaartdienst in de vlucht.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
North American UT-6 Harvard 2 B, Harvard. 043 bij uitdienststelling op 31 maart 1971
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

 

Gebruik bij ML-KNIL.

Ook in het toenmalige Nederlands-Indië waren Harvards in gebruik bij het ML-KNIL.
In de periode 1947/1948 waren 15 nieuwe en 10, bij Fokker gereviseerde toestellen in dienst genomen.
De toestellen werden medio 1950 overgedragen aan de AURI.

Nadere gegevens over deze toestellen zijn (mij) momenteel onbekend.

 


Registratie-overzicht RNlAF, RNlNAS and NEIAF

North American AT-16 Harvard KLu

Registratie
Registratie
RAF Registratie
RAF Registratie
US Fiscal Year nr.
US Fiscal Year nr.
Constr. nr.
Constr. nr.
Datum in dienst
Datum in dienst
Datum uit dienst
Datum uit dienst
Opmerkingen
Opmerkingen
B-1 FT240 43-12981 14A-1280     Instructie-doeleinden 1962
B-2 FT238 43-12979 14A-1278     Buiten dienst 1961
B-3 FT293 43-13034 14A-1333     Buiten dienst 1964
B-4 FT317 43-13058 14A-1357     Instructie-doeleinden 1951
B-5 FT151 43-12892 14A-1191     Buiten dienst 1959
B-6 FS754 43-12595 14A-894     Onderdelen naar B-3 medio 1948
B-7 FS737 43-12578 14A-877     Instructie-doeleinden 1959
B-8 FS896 43-12737 14A-1036     Gesloopt 1964
B-9 FE888 42-12375 14-622     Gesloopt 1966
B-10 FT178 43-12919 14A-1218     Instructie-doeleinden 1949
B-11 FT280 43-13021 14A-1320   01-08-1958  Afgeschreven
B-12 FT459 43-13200 14A-1499     Buiten dienst 1963
B-14 FS831 43-12672 14A-971     Buiten dienst 1962
B-15 FT325 43-13066 14A-1365     naar PH-NIF, B-15. Buiten dienst 1964
B-16 FT328 43-13069 14A-1368     naar PH-NIZ, B-16. Buiten dienst 1964
B-17 FS740 43-12581 14A-880     Instructie-doeleinden 1959
B-18 FT362 43-13103 14A-1402     Instructie-doeleinden 1948
B-19 FT323 43-13064 14A-1363     naar PH-SKK,later naar Engeland als G-AZSC
B-20 FT142 43-12886 14A-1185     naar België
B-21 FT456 43-13197 14 A- 1496     Buiten dienst 1962
B-22 FT256 43-12997 14A-1296     Buiten dienst 1950
B-23 FT452 43-13193 14A-1492     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-24 FS716 43-12557 14A-857     Gebruikt voor brandweer-oefeningen 1959
B-25 FS830 43-12671 14A-970    16-11-1961 Afgeschreven
B-26 FT234 43-12975 14A-1274     Buiten dienst 1962
B-27 FT231 43-12972 14A-1271     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-28 FT161 43-12902 14A-1201   01-07-1958  Afgeschreven
B-29 FT408 43-13149 14A-1448    16-11-1961 Afgeschreven
B-30 FT400 43-13141 14A-1440     Instructie-doeleinden 1961
B-31 FE758 42-955 14-492     Instructie-doeleinden 1949
B-32 FS851 43-12692 14A-991     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-33 FS908 43-12749 14A-1048     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-34 FT420 43-13161 14A-1460     Instructie-doeleinden 1951
B-35 FT340 43-13081 14A-1380     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-36 FT134 43-12875 14A-1174     Afgeschreven 1948
B-37 FT410 43-13151 14A-1450     naar België
B-38 FT425 43-13166 14A-1465   20-12-1957  Afgeschreven
B-39 FT437 43-13178 14A-1477     Buiten dienst 1949
B-40 FT177 43-12918 14A-1217     Gebruikt voor brandweer-oefeningen 1960
B-41 FS915 43-12756 14A-1055     Sold in USA 1968
B-42 FE750 42-947 14-484     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-43 FE787 42-12274 14-521     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-44 FT212 43-12943 14A-1242     Instructie-doeleinden 1962
B-45 FT229 43-12970 14A-1269     naar PH-SKM,G-AZKI
B-46 FT345 43-13086 14A-1385     Gebruikt voor brandweer-oefeningen 1960
B-47 FT430 43-13171 14A-1470     naar België
B-48 FS912 43-12753 14A-1052     Instructie-doeleinden 1959
B-49 FT222 43-12953 14A-1252     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-50 FT308 43-13039 14A-1338     Buiten dienst 1966
B-51 FT448 43-13189 14A-1488     Buiten dienst 1956
B-52 FS824 43-12665 14A-964     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-53 FE332 42-529 14-066     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-54 FT384 43-13115 14A-1414     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-55 FT385 43-13126 14A-1425     Instructie-doeleinden 1951
B-56 FT176 43-12917 14A-1216     Naar MLD als 043, PH-KMA
B-57 FT220 43-12961 14A-1260     Naar MLD 044, Afgeschreven 3.3.66
B-58 FT286 43-13027 14A-1326     naar België
B-59 FT144 43-12888 14A-1187     naar MLD, naar KLu. Buiten dienst 1966; als XS249 ; PH-KLU
B-60 FT357 43-13098 14A-1397   16-10-1950  Naar MLD; Afgeschreven
B-61 FT233 43-12974 14A-1273     naar MLD as 12-3, PH-NGR.PH-NIE
B-62 FT326 43-13067 14A-1366     naar MLD, naar KLu, naar MLD. Buiten dienst 1951
B-63 FT316 43-13057 14A-1356     naar MLD as 12-1, naar KLu. Instructie-doeleinden 1951
B-64 FE907 42-12394 14-641     naar MLD. naar PH-FAR (parts of B-5); later PF-LSK
B-65 FT160 43-12901 14A-1200     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-66 FT382 43-13123 14A-1422     Verkocht naar USA medio 1968
B-67 FT422 43-13163 14A-1462     Instructie-doeleinden 1966
B-68 FT217 43-12953 14A-1252     Instructie-doeleinden 1949
B-69 FT223 43-12904 14A-1203     Bewaard
B-70 FT368 43-13109 14A-1408     Gebruikt voor brandweer-oefeningen 1960
B-71 FT404 . 43-13145 14A-1444     Instructie-doeleinden 1966. Bewaard als PH-MLM
B-72 FS778 43-12619 14A-918     Gebruikt voor brandweer-oefeningen 1966
B-73 FT228 43-12969 14A-1268     Bewaard en naar KLM te Schiphol
B-74 FT248 43-12989 14A-1288   16-11-1961  Afgeschreven
B-75 FT447 43-13188 14A-1487     Buiten dienst 1962
B-76 FS882 43-12723 14A-1022     Buiten dienst 1959
B-77 FS839 43-12680 14A-979     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-78 FT304 43-13035 14A-1334   01-10-1961  Afgeschreven
B-79 FT145 43-12886 14A-1185   01-04-1949  Afgeschreven
B-80 FT349 43-13090 14A-1389   29-09-1960 Afgeschreven
B-81 FS726 43-12567 14A-866     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-82 FT148 43-12892 14A-1191     Instructie-doeleinden 1962
B-83 FT406 43-13147 14A-1446     Instructie-doeleinden 1962
B-84 FT454 43-13195 14A-1494     Naar MLD 098, OO-DAF
B-85 FT458 43-13199 14A-1498     Gebruikt voor brandweer-oefeningen 1960
B-86 FT242 43-12983 14A-1282   10-04-1948  Afgeschreven
B-87 FT249 43-12990 14A-1289     Gebruikt voor brandweer-oefeningen 1960
B-88 FS910 43-12751 14A-1050     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-89 FS885 43-12726 14A-1025     naar België
B-90 FT136 43-12877 14A-1176     Preserved 1958
B-91 FT225 43-12956 14A-1255     Buiten dienst 1963
B-92 FS774 43-12615 14A-914     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-93 FS919 43-12760 14A-1059   06-06-1956  Afgeschreven
B-94 FT159 43-12900 14A-1199     Instructie-doeleinden 1962
B-95 FS733 43-12574 14A-873     Buiten dienst 1959
B-96 FS724 43-12565 14A-864   16-10-1951  Afgeschreven
B-97 FT230 43-12971 14A-1270     Gebruikt voor brandweer-oefeningen 1956
B-98 FT391 43-13132 14A-1431     naar PH-HON, G-AZBN
B-99 FT247 43-12988 14A-1287     naar België
B-100 FT347 43-13088 14A-1 387    11-07-1951 Instructie-doeleinden
B-101 FT407 43-13148 14A-1447   25-02-1961  naar MLD; Afgeschreven
B-102 FS765 43-12606 14A-905   07-05-1952  Afgeschreven
B-103 FT419 43-13160 14A-1459     Gebruikt voor instructie-doeleinden medio 1962;
Later naar Militaire Luchtvaart Museum als UT-6 '099/K'.
De canopy op dit tentoongestelde toestel is niet juist.
B-104 FS728 43-12569 14A-868     naar België, later PH-SKL,G-BAFM en HB-RCP
B-105 FT200 43 12951 14A-1250     Verkocht 1966
B-106 FS719 43-12560 14A-858     Instructie-doeleinden 1951
B-107 FS893 43-12734 14A-1033     Instructie-doeleinden 1951
B-108 FT320 43-13061 14A-1360     Buiten dienst 1963
B-109 FS749 43-12590 14A-889     Instructie-doeleinden 1951
B-110 FT167 43-12908 14A-1207     Gebruikt voor brandweer-oefeningen meido1960
B-111 FS775 43-12616 14A-915     Buiten dienst 1964
B-112 FS817 43-12658 14A-957     Gebruikt voor brandweer-oefeningen medio1960
B-113 FS723 43-12564 14A-863   16-11-1961  Afgeschreven
B-114 FT244 43-12925 14A-1 274     Buiten dienst 1957
B-115 FT211 43-12952 14A-1251     Buiten dienst 1964
B-116 FS727 43-12568 14A-867     Buiten dienst 1964
B-117 FS717 43-12558 14A-857     Buiten dienst 1961
B-118 FT427 43-13168 14A-1467     Naar PH-TOO; later PH-IIB
B-119 FS731 43-12572 14A-871     Buiten dienst 1962
B-120 FS820 43-12661 14A-960   25-10-1957  Afgeschreven
B-121 FS909 43-12750 14A-1049   01-04-1963  Afgeschreven
B-122 FT314 43-13045 14A-1344     Buiten dienst 1963
B-123 FT279 43-13020 14A-1319     Buiten dienst 1962
B-124 FT219 43-12960 14A-1259   01-03-1964  Afgeschreven
B-125 FS833 43-12674 14A-973     Buiten dienst 1966
B-126 FT146 43-12887 14A-1186   27-07-1956  Afgeschreven
B-127 FT171 43-12912 14A-1211     Instructie-doeleinden 1951
B-128 FT730 43-12571 14A-870     Naar België
B-129 FT312 43-13043 14A-1342   16-10-1951  Afgeschreven
B-13 FS751 43-12592 14A-891     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-130 FH108 42-12495 14-742     Buiten dienst 1959
B-131 FT381 43-13112 14A-1411     naar België
B-132 FT216 43-12957 14A-1256     Buiten dienst 1964
B-133 FT311 43-13042 14A-1341     Buiten dienst 1963
B-134 FS777 43-12681 14A-917     Naar MLD
B-135 FS880 43-12721 14A-1020     naar PH-BKT
B-136 FS913 43-12754 14A-1053     Naar MLD. Preserved
B-137 FS771 43-12612 14A-911     Afgeschreven 16. 11.61
B-138 FS897 43-12720 14A-1019     Buiten dienst 1960
B-139 FT390 43-13131 14A-1430     naar België
B-140 FS743 43-12854 14A-1153     Afgeschreven 9.61
B-141 FT306 43-13037 14A-1336     Buiten dienst 1962
B-142 FT455 43-13196 14A-1495     Gebruikt voor onderdelen medio 1951
B-143 FT417 43-13160 14A-1459     Gebruikt voor brandweer-oefeningen 1960
B-144 FT261 43-13002 14A-1301     Meteen na aankomst in Nederland afgeschreven en gesloopt voor onderdelen
B-145 FT268 43-13008 14A-1307     Meteen na aankomst in Nederland afgeschreven en gesloopt voor onderdelen
B-146 FT294 43-13035 14A-1334     Meteen na aankomst in Nederland afgeschreven en gesloopt voor onderdelen
B-147 FT365 43-13106 14A-1405     Meteen na aankomst in Nederland afgeschreven en gesloopt voor onderdelen
B-148 FT366 43-13107 14A-1406     Meteen na aankomst in Nederland afgeschreven en gesloopt voor onderdelen
B-149 FE395 42-592 14A-129     Meteen na aankomst in Nederland afgeschreven en gesloopt voor onderdelen
B-150 FS904 43-12745 14A-1044     Meteen na aankomst in Nederland afgeschreven en gesloopt voor onderdelen
B-151 FE521 42-718 14-255     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial; Tijdelijk PH-NIA. Buiten dienst 1960
B-152 FE505 42-702 14-239   01-03-1961  Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Afgeschreven
B-153 FE745 42-942 14-479     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Buiten dienst 1962
B-154 FE519 42-716 14-253   16-09-1954  Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. RAF-serial is onzeker. Afgeschreven
B-155 FE947 42-12434 14-681     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Naar MLD. Buiten dienst 1961
B-156 FE517 42-714 14-251     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Buiten dienst 1963
B-157 FE980 42-12467 14-714     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Instructie-doeleinden1965
B-158 FE153 42-12540 14-787     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Later PH-PPS, PH- HTC. Naar Engeland als G-BBHK
B-159 FE951 42-12438 14-685     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. RAF-serial is onzeker. Buiten dienst 1964
B-160 FT289 43-13030 14A-1329     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Buiten dienst 1966
B-161 FS857* 43-12698 14A-997   23-06-1952  Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. RAF-serial is onzeker. Afgeschreven
B-162 FE933 42-12420 14-667     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Buiten dienst 1966
B-163 FE930 42-12417 14-664     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Buiten dienst 1962 en naar Engeland, Windsor
B-164 FE821 42-12308 14-555     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Naar MLD 099. Buiten dienst 11.68
B-165 PH130 42-12617 14-764     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Instructie-doeleinden 1966. Later naar NLC Hoofddorp
B-166 FE976 42-12463 14-710     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Buiten dienst 1963
B-167 FE982 42-12469 14-716   27-10-1960  Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. RAF-serial is onzeker. Afgeschreven ;
B-168 FE984 42-12471 14-718     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Buiten dienst 1966 en naar Engeland, Duxvoord
B-169 FH150 42-12537 14-784     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Buiten dienst 1966
B-170 FE977 42-12464 14-711     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Buiten dienst 1961
B-171 FE931 42-12418 14-665   12-10-1961  Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Afgeschreven.
B-172 FE129 42-12516 14-763   04-06-1959  Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. RAF-serial is onzeker. Afgeschreven.
B-173 FH119 42-12506 14-753     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Gebruikt voor brandweeroefeningen 1964
B-174 FE986 42-12473 14-720     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Bewaard 1966
B-175 FH131 42-12518 14-765     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Bewaard en naar Militaire Luchtvaart Museum (alleen airframe)
B-176 FE985 42-12472 14-719     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Tijdelijk PH-NID. Bewaard
B-177 FE999 42-12486 14-733     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Bewaard, Woensdrecht
B-178 FH105 42-12492 14-739     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Verkocht 1968, Maasbracht
B-179 FS667 43-12508 14A-807     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Buiten dienst 1962
B-180 FH133 42-12520 14-767     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. RAF-serial is onzeker. Gebruikt voor brandweer-oefeningen 1960
B-181 FE809 42-12296 14-543     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Bewaard
B-182 FS668 43-12509 14A-808     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Bewaard en Militaire Luchtvaart Museum als (pseudo-)Fokker D-XXI '141'
B-183 FE998 42-12485 14-732   25-08-1964  Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Afgeschreven
B-184 FS960 43-12801 14A-1100     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Bewaard en in opslag te Gilze-Rijen
B-185 FH139 42-12526 M-773     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Bewaard
B-186 FE996 42-12483 14-730     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Tijdelijk PH-NIC. Buiten dienst 1964
B-187 FE990 42-12477 14-724   19-08-1959  Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Tijdelijk PH-NIB. Afgeschreven
B-188 FH106 42-12493 14-740     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Buiten dienst 1963
B-189 FS874 43-12715 14A-1014     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Instructie-doeleinden 1956
B-190 FH159 42-12546 14-793     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Instructie-doeleinden 1962
B-191 FH126 42-12513 14-760     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Instructie-doeleinden 1956
B-192 FE994 42-12481 14-728     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Buiten dienst 1964
B-193 FH136 42-12523 14-770     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Bewaard te Westerschouwen
B-194 FS661 43-12502 14A-801     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Verkocht 1968
B-195 FE307 42-504 14-041     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. RAF-serial is onzeker. Buiten dienst 1959
B-196 FE919 42-12406 14-653   05-10-1960  Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. RAF-serial is onzeker. Afgeschreven
B-197 FE797 42-12284 14-531     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Buiten dienst 1966
B-198 FH117 42-12504 14-751     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Instructie-doeleinden 1956
B-199 FE876 42-12363 14-610     Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. Instructie-doeleinden 1963
B-200 FE942 42-12429 14-676   21-05-1957  Ex-RCAF-toestel met RAF-serial. RAF-serial is onzeker. Afgeschreven

 

North American AT-16 Harvard MLD.

Registratie
Registratie
RAF Registratie
RAF Registratie
US Fiscal Year nr.
US Fiscal Year nr.
Constr. nr.
Constr. nr.
Datum in dienst
Datum in dienst
Datum uit dienst
Datum uit dienst
Opmerkingen
Opmerkingen
043 FT176 43-12917 14a-1216 28-01-1965 31-03-1971 Overgenomen van Klu, ex-B-56. Vloog vanaf De Kooy. Verkocht
044 FT220 43-12961 14a-1260 28-01-1965 03-03-1966 Overgenomen van Klu, ex-B-57. Vloog vanaf De Kooy. Afgeschreven
098 FT454 43-13195 14a-1494 30-03-1966 04-02-1970 Overgenomen van Klu, ex-B-84. Vloog vanaf De Kooy. Verkocht.
099 FE821 42-12308 14-555 30-03-1966 07-11-1968 Overgenomen van Klu, ex-B-164. Vloog vanaf De Kooy. Afgeschreven.
L-1 FT316 43-13057 14a-1356 17-10-1946 08-04-1949 Gebouwd bij Noorduyn Aviation (Canada). Was B-63, Retour LSK
L-2 FT326 43-13067 14a-1366 06-09-1946 23-07-1948 Gebouwd bij Noorduyn Aviation (Canada). Was B-62, Retour LSK.
L-3 FT233 43-12974 14a-1273 29-08-1946 15-09-1948 Gebouwd bij Noorduyn Aviation (Canada). Was B-61, Retour LSK.
L-4 FT456 43-13098 14a-1496 13-09-1946 03-02-1949 Gebouwd bij Noorduyn Aviation (Canada). Was B-60, Retour.
L-5 FT144 43-12888 14a-1184 27-08-1946 14-04-1949 Gebouwd bij Noorduyn Aviation (Canada). Was B-59, Retour LSK.
L-6 FE907 42-12394 14-641 27-08-1946 14-09-1949 Gebouwd bij Noorduyn Aviation (Canada). Was B-64, Retour LSK.

 

Noorduijn AT-16 Harvard ML-KNIL

Registratie
Registratie
RAF Registratie
RAF Registratie
US Fiscal Year nr.
US Fiscal Year nr.
Constr. nr.
Constr. nr.
Datum in dienst
Datum in dienst
Datum uit dienst
Datum uit dienst
Opmerkingen
Opmerkingen
B-401       aug 1948 ?   Geleverd door Noorduyn
B-402       aug 1948 ?    
B-403            
B-404            
B-405            
B-406            
B-407            
B-408            
B-409            
B-410            
B-411            
B-412            
B-413            
B-414            
B-415            
B-416            
B-417            
B-418            
B-419            
B-420            
B-421            
B-422            
B-423            
B-424            
B-425            
B-426            
B-427            
B-428            
B-429            
B-430            
B-431            
B-432            
B-433            
B-434            
B-435            
B-436            
B-437            
B-438            

 


Schaal 1/72

Bouwpakketten

  • Academy
  • Airfix
    • Kit 112 / 02057-2: T-6G Harvard, ook uitgebracht als Harvard IIB (echter onjuiste canopy voor Noorduijn AT-16 Harvard IIB).
  • Heller
    • Kit 276 / 80204 / 80276: Model van een N.A. T-6G Texan
  • A Model
    • Kit A-7201: SNJ Texan.
  • Encore
    • Kit 1012: T-6G Texan
  • HobbyBoss
    • Kit 80233: North American T6G Texan
  • Revell
    • Kit 04639 / 4198: Deze kit is identiek aan de Heller kit; de redelijk recente Revell-kit was voorzien van decals voor de Harvard uit het Militaire Luchtvaart Museum.
  • Testors
    • Kit 663: SNJ Texan

 

North American AT 16 Harvard II AKleijn
Een model van een Noorduijn AT-16 Harvard IIB, het Heller model, gebouwd door Adri Kleijn.

 

North American AT 16 Harvard IIB A AKleijn
Een model van een Noorduijn AT-16 Harvard IIB, het Airfix model, gebouwd door Adri Kleijn.

 

North American AT 16 Harvard IIM AKleijn
Een model van een Noorduijn AT-16 Harvard IIB, het Revell model, gebouwd door Adri Kleijn.

 

Vier modellen van de Noorduyn AT-16 Harvard, gebouwd door Peter Banis.

Noorduyn AT16 Harvard IIB PBanis 10 Noorduyn AT16 Harvard IIB PBanis 9 Noorduyn AT16 Harvard IIB PBanis 7 Noorduyn AT16 Harvard IIB PBanis 11 Noorduyn AT16 Harvard IIB PBanis 8 Noorduyn AT16 Harvard IIB PBanis 6 Noorduyn AT16 Harvard IIB PBanis 5 Noorduyn AT16 Harvard IIB PBanis 2 Noorduyn AT16 Harvard IIB PBanis 4 Noorduyn AT16 Harvard IIB PBanis 3 Noorduyn AT16 Harvard IIB PBanis 1

 

Modelling add-on

  • Aeroclub
    • Set C052: Canopy voor AT-6 Harvard IIB (KLu versie)
    • Set C053: Canopy voor T-6 Texan
    • Set P027: Hamilton Standard 2 blade 9` Propellor (Harvard, BT13)
  • CzechMaster:
    • Set S68: Conversionset AT16 Harvard IIB.
  • Eduard
    • Set B72-013: Detailset T6 Harvard/Texan.
    • Set E72-149: Detailleringsset.
    • Set E73-395: Detailset T6G Texan Self Adhesive (Academy)
    • Set XS034: Express Mask T6G Texan (Academy)
  • Falcon Canopies
    • Set VAX30: US Aircraft in foreign Service (T6, Baltimore, Maryland, Hudson, Ventura, B10, Vengeance)
  • Minimeca
    • Set 7202: Uitlaat voor Harvard.
  • Moria Aranid
    • Set ..: T6 Harvard Detail set
  • Pavla
    • Set C72021: Canopy detailleringset (voor Academy/Revell)
    • Set S72025: AT6 Texan/Harvard Seats (Academy).
  • Radial engines and wheels:
    • Set 72001: Pratt & Whitney R1340 Wasp (1x)
  • Res-im Resin Improvements:
    • Set E72029: Interior (Academy)

Decals

  • Dutch Decal
    • Set 72019: Decal set voor verschillende toestellen zoals N.A. AT-16 Harvard IIb: B-194: BAFO-beschildering: Dark green/Extra Dark Sea Grey/PRU.
    • Set 72020: Decal set voor verschillende toestellen zoals N.A. AT-16 Harvard Mk.IIb: B-184: Geheel geel met 'dayglo' vlakken.
    • Set 72040: Decal set voor verschillende toestellen zoals Harvard B-44/FT312 geheel gele uitvoering (1947) en Harvard FS830, 1947 met rode neus ten behoeve van. Aerobatics; MLD-Harvard 12-3 in geheel Extra Dark Sea Grey.
    • Set 72077: Dutch Props (C47, RNEIAAF, Harvard, Spitfire, Tiger Moth, F7A-3m ML-KNIL, etc).
  • FlevoDecal
    • Set FD72-022: Royal Netherlands Historical Flight (B25, C45, S11, L21, Spitfire, T6 etc).
    • Set FD72-013: Royal Netherlands Navy Pt. II (Grumman TBM-3E Avenger, Harvard, Catalina, Oxford, Beech TC-45J, Fokker S-11).
  • SuperScale
    • Set 72-392: Verschillende AT-6 (Syria,Israel,RAF,Pakistan AF,Africa,KLu,Portugal)

Schaal 1/48

Bouwpakketten

  • Hawk Publications
    • Kit 609-60: SNJ Navy Trainer
  • Italeri
    • Kit 342736: Harvard MKIIa (Including Dutch and Belgian markings)
  • Monogram
    • Kit 85-5251 North American AT6/SNJ Texan

Modelling add-on

  • Eduard
    • Set E48-248: Detailset T6 Texan/Harvard (Occidental)/Italeri).
    • Set FE121: Detailset T6G Texan (Ocidental).
    • Set XF065: Express Mask T6 Texan (Ocidental).
  • Falcon Canopies
    • Set VAX12: US Navy WW2 (F2A Buffalo,F8F Bearcat,F4U,Duck,T6)
  • Moria Aranid
    • Set ..: T6 Harvard Detail set
  • Minimeca
    • Set 4802: Uitlaat voor T6 Texan/Harvard
  • Scale Aircraft Conversions
    • Set 48165: T6A Texan II Landing Gear (IBEX)
    • Set 48094: T6 Texan Landing gear (Monogram/ Revell)
  • True Details
    • Set 48069: North American T6 Texan/Harvard Wheel set
  • Squadron
    • Set SQ09523: Canopies NA T6 Texan
  • Vector resin
    • Set 48-027: Pratt and Whitney R1340

Decals

  • Dutch Decal
    • Set 48011: F16A (50jaar 322Sq), AT6 Harvard
    • Set 48024: Harvard LSK, RNethNavy. Tiger Moth LSK.
  • FlevoDecal
    • Set FD48-011: Historical Military Aviation in the Netherlands (B25, C45, S11, L21, Spitfire, T6, Hunter, etc).
    • Set FD48-013: Royal Netherlands Navy Pt. II (Grumman TBM-3E Avenger, Harvard, Catalina, Oxford, Beech TC-45J, Fokker S-11).

 


Bij aflevering aan Nederland waren de Harvards voorzien van verschillende beschilderingen, afhankelijk van hun herkomst.
Sommige toestellen waren voorzien van een RAF-camouflage, bijvoorbeeld de FS325, anderen waren geheel geel gespoten, onder andere FT317, de BS830 had bijvoorbeeld een rode motorkap.[Deze toestellen zouden worden gebruikt voor kunstvluchten (bron; Camoufalge en ketnekens) De walkways op de vleugel waren donkergrijs; het ‘anti-glare’paneel voor de canopy was zwart. Aanvankelijk was nog een RAF-finflash aanwezig, in combinatie met de Nederlandse rozet.
Na groot onderhoud eind jaren veertig(??) van de twintigste eeuw kregen de toestellen groot onderhoud en werden voorzien van een geheel geel kleurenschema. Verder was de RAF-registratie aangebracht.
Later werden wijzigingen doorgevoerd, nu waren B-registratie op de romp aangebracht; de RAF-serienummers waren klein onder de (Nederlandse finflash) op de staart aanwezig. Het anti-glare paneel was nu kleiner.
Later werden ‘day-glo” delen op de romp en motorkap aangebracht. Het “anti-glare”paneel werd groter. Op de staart verscheen ook de registratie en het US-nummer. De finflash verdween eveneens.

In de loop van de jaren vijftig werden de toestellen voorzien van een radiokompas.

SchemaKleurnaamFS nummerBS-nummerHumbrolXtraColorVallejo Model ColorVallejo Model AirHataka
Kleurenschema's LSK/KLu toestellen
Afleverschema: Standaard RAF-trainerschemaBovenzijde Donkergroen   BS:641 163 X001 70.892 71.324 ~143
Donkerbruin   BS:450 29 X002 70.921 71.323 ~206
Onderzijde Geel   BS:356 154 X106 70.953 71.078 ~066
 
Standaard #2Geheel Geel registraties zwart. RAF-serial klein onder de finflash. Geel (Identifcation Yellow)   BS:356 154 X106 70.953 71.078 ~066
Toestellen van basis (foto) vlucht o.a. B-66;
Standaard #3Bovenzijde Dark Green   BS:641 163 X001 70.892 71.324 ~143
Extra Dark Sea Grey   BS:640 125 / 164 X004 / X376 70.994 71.055 ~140
Onderzijde PRU Blue   BS:636 124 / 230 X008   71.109 ~207
Toestellen MLD
Afleverschema: Standaard RAF-trainerschemaBovenzijde Donkergroen   BS:641 163 X001 70.892 71.324 ~143
Donkerbruin   BS:450 29 X002 70.921 71.323 ~206
Onderzijde Geel   BS:356 154 X106 70.953 71.078 ~066
 Sommige toestellen o.a 12-3 werden later geheel Extra Dark Sea Grey overgespoten
Standaard #2Geheel Extra Dark Sea Grey registraties wit. RAF-serial klein onder de finflash. Extra Dark Sea Grey ~6099 BS:640 123 / 106 X005 / X376 70.866 71.110 ~140
Standaard #3

Geheel Geel registraties zwart

Day Glo vlakken.

 Geel (Orange Yellow) FS13538   154 X106 70.953 71.078 ~066
Oranje day glo     209?   70.733?   -
Toestellen ML-KNIL
Standaard #1Geheel Geel registraties zwart.   Geel (Identifcation Yellow)    BS:356 154  X106 70.953 71.078 ~066

Voor een uitgebreide conversietabel met zeer veel kleur- en verfsystemen, zie www.paint4models.com

Noorduyn AH-16 Harvard LSK/KLu

Noorduijn_AT16_HarvardIIB-LSK-1-SMALL
Noorduijn AT-16 Harvard IIB: Afleverschema 1 LSK.
Noorduijn_AT16_HarvardIIB-LSK-1B-SMALL
Noorduijn AT-16 Harvard IIB: Afleverschema 1B LSK.
Noorduijn_AT16_HarvardIIB-LSK-1C-SMALL
Noorduijn AT-16 Harvard IIB: Afleverschema 1C LSK.
Noorduijn_AT16_HarvardIIB-LSK-2-SMALL
Noorduijn AT-16 Harvard IIB: Kleurenschema 2 LSK.
Noorduijn_AT16_HarvardIIB-LSK-3-SMALL
Noorduijn AT-16 Harvard IIB: Kleurenschema 3 LSK.
Noorduijn_AT16_HarvardIIB-LSK-4-SMALL
Noorduijn AT-16 Harvard IIB: Kleurenschema 4 KLu.
Noorduijn_AT16_HarvardIIB-LSK-5-SMALL
Noorduijn AT-16 Harvard IIB: Kleurenschema 5 KLu.

 

Noorduyn AH-16 Harvard MLD

Noorduijn_AT16_HarvardIIB-MLD-1-SMALL
Noorduijn AT-16 Harvard IIB: kleurenschema 1 MLD.
Noorduijn_AT16_HarvardIIB-MLD-2-SMALL
Noorduijn AT-16 Harvard IIB: Kleurenschema 2 MLD.
Noorduijn_AT16_HarvardIIB-MLD-3SMALL
Noorduijn AT-16 Harvard IIB: Kleurenschema 3 MLD.

 

Noorduyn AH-16 Harvard ML-KNIL

Noorduijn AT-16 Harvard IIB: Kleurenschema ML-KNIL
Noorduijn AT-16 Harvard IIB: Kleurenschema 1 Ml-KNIL.

 


Literatuur.

AVIA: 32e jaargang nummer 5: Luchtvloot van Plastic: North American AT-16 Harvard II   Pag. 170 - 171 1973 Uitgevers Wyt, Rotterdam
Zestig jaar Marineluchtvaartdienst in Beeld. Hugo Hooftman Pag. 102 - 103 1977 Uitgever: Europese Bibliotheek, Zaltbommel
Dutch Military Aviation 1945-1978 Paul A. Jackson Pag. 92 - 94; 100 - 101 1978 Uitgever: Midland Countries Publications, Leicester
Nederlandse Militaire Luchtvaart in Beeld. deel 2 Hugo Hooftman Pag. 8 - 13 1978 Uitgever: Europese Bibliotheek, Zaltbommel
Militaire Luchtvaart in Nederlandsch-Indië in beeld Deel 2 Hugo Hooftman Pag. 118 - 127 1981 Uitgever: Europese Bibliotheek, Zaltbommel
Squadrons van de Koninklijke Luchtmacht Willem Helfferich Pag. 27 1983 Uitgever: Unieboek b.v., Houten
Luchtvaartwereld; 1e jaargang nummer 12: De Nederlandse "Harvards" Wim Schoenmaker Pag. 362 - 368 1984 Uitgeverij Ten Brink, Meppel
Luchtvaartwereld; 1e jaargang nummer 11: North American "Harvard": de gele bromvlieg Wim Schoenmaker Pag. 336 - 339 1984 Uitgeverij Ten Brink, Meppel
KLu Vliegtuigen: De vliegtuigen van de Koninklijke Luchtmacht vanaf 1913 Wim Schoenmaker & Thijs Postma Pag. 82 1987 Uitgeverij De Alk, Alkmaar
DemoTeams van de Koninklijke Luchtmacht Antoon Louwers Pag. 17 - 19 1988 Uitgeverij De Alk, Alkmaar
Aircraft number 94 T-6 Texan in Action Larry Davis Pag. 45 - 48 1989 Uitgever: Squadron/Signal Publications Inc., Carrolton, Texas
Luchtvaartwereld; 7e jaargang nummer 11: Vragen-foto: Harvard NL 400   Pag. 331 - 1990 Uitgeverij Ten Brink, Meppel
Modelbouw in Plastic jaargang 21, nummer 4: De Harvard Canopies Bart Wendstedt Pag. 90 - 111 1992 Uitgever: I.P.M.S. Nederland, Nederland
Squadrons van de Koninklijke Luchtmacht (derde herzien druk) Willem Helfferich Pag. 22 - 23 1994 Uitgevers Wyt, Rotterdam
Camouflage en Kentekens J. Greuter e.a.   1997 Uitgeverij Bonneville, Bergen (NH)
Nieuwsbrief nummer 64 januari 1998: Harvard trainers voor de na-oorlogse militaire luchtvaart Nico Geldhof Pag. 13 - 25 1998 Uitgever: St. Vrienden v.h. Mil. Luchtv. Museum, Soesterberg
North American T-6 Peter C. Smith Pag. 7 t/m 38; 203 2000 Uitgeverij The Cowood Press Ltd. Ramsbury, Marlborough
85 Jaar Marineluchtvaartdienst in beeld Van Farman tot NH 90 Helikopter Peter Korbee Pag. 90 - 91 2002 Uitgever: Korbee MLD Promotie, Valkenburg

 

>Websites.