Nederlandse Modelbouw en Luchtvaartsite

Dutch Modelling and Aviation

In Memoriam

Klaas Willem Jonker
(Wilko)
† 30 april 2018

Op maandag 30 april 2018 is Wilko Jonker na een lang ziekbed overleden op de leeftijd van 58 jaar. Hij laat een vrouw en twee kinderen achter. De Nederlandse militaire lichtvaart en plastic modelbouw waren zijn hobby en op deze website heeft hij alle kennis die hij in de vele jaren daarover heeft verzameld gedeeld. Zijn hobby heeft hem tot in de laatste week van zijn leven af kunnen leiden van de voortwoekerende ziekte in zijn lijf. De contacten met andere hobbyisten waren een belangrijkste steun voor hem.

Deze website zal door verschillende mensen zo lang mogelijk in stand worden gehouden, zodat andere liefhebbers kunnen blijven profiteren van uitgebreide inhoud.

Friedrichshafen FF.33

Historie

Dit type werd eind 1914 ontwikkeld uit de FF.29, die te licht bewapend werd bevonden.

Het type werd vooral gebruikt als escortevliegtuig en voor patrouilles.

Versies.

FF.33:
Dit was de oorspronkelijke versie met een Mercedes D.II motor,waarvan er zes zijn gebouwd.
FF.33B:
Variant, waarbij de vlieger en de waarnemer ruggelings tegen elkaar zaten. De waarnemer had beschikking over een mitrailleur. Uitgerust met een Maybach van 160 pk. Hier zijn vijf stuks van gebouwd.
FF.33E:
Belangrijkste productieversie waarvan er 180 zijn gebouwd,uitgerust met een Benz B.III motor; langere drijvers; de drijver onder de staart was verdwenen en voorzien van radio-uitrusting.
FF.33F:
Jager/verkennersversie van de FF33E, waarvan er vijf zijn gebouwd; met een kleinere spanwijdte en romplengte, maar voorzien van een mitrailleur.
FF.33H:
Aerodynamisch verfijnde FF.33F dubbel uitgevoerde vleugelbekabeling als veiligheidsmaatregel, mocht de waarnemer door de vleugel schieten. Er zijn er vijftig van gebouwd.
FF.33J:
Een versie van de FF.33E met aerodynamische verfijning en voorziening voor een radiozender/ontvanger.
FF.33L:
de belangrijkste productieversie van de jager/verkennersuitvoering met verdere aerodynamische verfijningen en een vaste mitrailleur. 130 stuks van gebouwd.
FF.33S:
Trainerversie met dubbele besturing.

 

Technische gegevens FF-33J/S
Afmetingen:
Lengte: 9,59 m Spanwijdte: 14,1 m
Hoogte: - m Vleugeloppervlak: 43,38 m2
Gewichten:
Leeggewicht: 948 kg Max. startgewicht: 1477 kg
Prestaties:
Max. snelheid: 136 km/u Stijgsnelheid: 8 min naar 100 m
Kruissnelheid: - km/u    
Vliegbereik: 5,5 uur Plafond: - m
Overig:
Motortype: Eén Benz Bz.III van 150 pk.
Bemanning: Twee man: \e\en vlieger plus één waarnemer/boordschutter
Bewapening: -

 

Technische gegevens FF-33L
Afmetingen:
Lengte: 8,93 m Spanwijdte: 13,3 m
Hoogte: 3,78 m Vleugeloppervlak: 40,54 m2
Gewichten:
Leeggewicht: 939 kg Max. startgewicht: 1415 kg
Prestaties:
Max. snelheid: 140 km/u Stijgsnelheid: 126 m/min
Kruissnelheid: - km/u    
Vliegbereik: 450 km Plafond: - m
Overig:
Motortype: Eén Benz Bz.III van 150 pk
Bemanning: Twee man: één vlieger plus één waarnemer/boordschutter
Bewapening: Eén vaste 7,9 mm Spandau LMG 08/15 machinegeweer en één beweegbare 7,9 mm MG 14 Parabellum machinegeweer voor de waarnemer.

 


Op 6 en 7 augustus 1918 maakten twee Friedrichshafens FF-33J/S bij Ameland respectievelijk Texel een noodlanding en werden geïnterneerd met de registraties V-1 en V-2. De V-1 werd op 5 juli 1918 verscheept naar Nederlands-Indië, waar het op 26 november 1918 arriveerde en in februari 1919 de eerste vlucht maakte.

Op 24 september 1917 maakte een Friedrichshafen FF-33L een noodlanding bij Wielingen. Het toestel werd door een torpedoboot van de KM naar Veere gesleept, waar het werd gerepareerd en geïnterneerd met de registratie V-3.

Het toestel beviel uitstekend, zodat (na de oorlog) medio oktober 1918 een order werd geplaatst voor de levering van achttien toestellen van dit type. Ze werden afgeleverd tussen 14 april en augustus 1919.

Duits drijvervliegtuig kwam in 1917 terecht op Ameland, werd geïnterneerd en met registratie V-1 door de MLD in gebruik genomen.
Duits drijvervliegtuig kwam in 1917 terecht op Ameland, werd geïnterneerd en met registratie V-1 door de MLD in gebruik genomen.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Friedrichshafen FF-33J  nr V-1 (1917-1925) lichte zeeverkenner. In 1917 als Duitse no 931 geïnterneerd te Ameland
Friedrichshafen FF-33J nr V-1 (1917-1925) lichte zeeverkenner. In 1917 als Duitse no 931 geïnterneerd te Ameland, op Beeldbank NIMH
Friedrichshafen FF-33J  nr V-2 (1917-1919) lichte zeeverkenner, in 1917 als Duitse no 1101 geïnterneerd te Texel. Bij het toestel ltz 2 J.W.G. van Hengel
Friedrichshafen FF-33J nr V-2 (1917-1919) lichte zeeverkenner, in 1917 als Duitse no 1101 geïnterneerd te Texel. Bij het toestel ltz 2 J.W.G. van Hengel.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Friedrichshafen FF-33J  nr V-1 (1917-1925) lichte zeeverkenner, in 1917 als Duitse no 931 geïnterneerd te Ameland
Friedrichshafen FF-33J nr V-1 (1917-1925) lichte zeeverkenner, in 1917 als Duitse no 931 geïnterneerd te Ameland.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

 

Lichte zeeverkenner Friederichshafen FF-33L (V-3) (1918-1918). Taxiend bij MVK De Mok
Lichte zeeverkenner Friederichshafen FF-33L, V-3, taxiënd bij MVK De Mok.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Zeeverkenner Friedrichshafen FF-33L Reg. V-15, zomer 1921, (1919-1922)
Zeeverkenner Friedrichshafen FF-33L Reg. V-15, zomer 1921.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Zeeverkenner Friedrichshafen FF-33L Reg. V-15, (1919-1922) Watervliegtuig boven MVK De Mok, Texel. Genomen uit een Fokker Verkenner
Zeeverkenner Friedrichshafen FF-33L Reg. V-15, (1919-1922) Watervliegtuig boven MVK De Mok, Texel. [op Beeldbank NIMH
Kpl-Vliegtuigmakers op MVKde Mok, 1919. Vlnr: Zwagerman, Vucht, Dol, J, Flink, A.J. , de Boer, A.H.M., sgt Muller H.G. Het vliegtuig is de Friedrichshafen FF 33L.
Kpl-Vliegtuigmakers op MVKde Mok, 1919. Vlnr: Zwagerman, Vucht, Dol, J, Flink, A.J. , de Boer, A.H.M., sgt Muller H.G.
Het vliegtuig is de Friedrichshafen FF 33L.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Bootsman L.C. Bosdijk (marine vlieger) voor een lichte zeeverkenner de Friedrichshafen FF-33L met registratienummer V.23 op het Marinevliegkamp de Kooy in 1919. Dit vliegtuig maakt op 1 augustus 1919 bij Katwijk een noodlanding op zee en zinkt.
Bootsman L.C. Bosdijk (marine vlieger) voor een lichte zeeverkenner de Friedrichshafen FF-33L met registratienummer V.23 op het Marinevliegkamp de Kooy in 1919.
Dit vliegtuig maakt op 1 augustus 1919 bij Katwijk een noodlanding op zee en zinkt.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Lichte zeeverkenner Friederichshafen FF-33L (V-23) (1918-1918).
Lichte zeeverkenner Friederichshafen FF-33L, V-23.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Lichte zeeverkenner Friederichshafen FF-33L (1918-1918)
Lichte zeeverkenner Friederichshafen FF-33L, V-3.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Zeeverkenner Friedrichshafen FF-33L Reg. V-21, (1919-04-1925) Tot
Zeeverkenner Friedrichshafen FF-33L Reg. V-21, (1919-04-1925) tot "Taxi-kist" gedegradeerd, zie de afgesneden vleugels; bijgenaamd "het vogelkooitje". Achteraanzicht.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Lichte zeeverkenner Friederichshafen FF-33L (V-22) (1918-1918).
Lichte zeeverkenner Friederichshafen FF-33L, V-22.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Lichte zeeverkenner Friederichshafen FF-33L  (1918-1918)
Lichte zeeverkenner Friedrichshafen FF-33L.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

 


Registratie
Registratie
Bestellnr.
Bestellnr.
Constr.nr.
Constr.nr.
Datum in dienst
Datum in dienst
Datum uit dienst
Datum uit dienst
Opmerkingen
Opmerkingen
Type: Friedrichshafen FF-33J/S
V-1 931   21-08-1917 01-01-1925 Geïnterneerd op 06-08-1917 te Ameland en arriveerde 26-11-1918 in Nederlands Oost-Indië.
Medio 1925 afgeschreven.
V-2 1101   01-10-1917 03-10-1919 Geïnterneerd op 07-08-1917 bij Texel en in dienst oktober 1917;
Afgeschreven na een noodlanding
Type: Friedrichshafen FF-33L
V-3   1581   26-03-1918 Afgeschreven
Deze toestellen zijn op 15-10-1918 in Duitsland besteld. In dienst April 1919.
V-15   1383 14-04-1919 21-09-1922  
V-16   1384 01-04-1919 11-09-1919 Neergestort bij Schellingwoude
V-17   1385   1925 Uit dienst medio 1925
V-18   1386 17-04-1919 17-10-1919 Neergestort in Oosterschelde
V-19   1387 01-04-1919 1925 Uit dienst medio 1925
V-20   1388 01-04-1919 12-06-1919 Na noodlanding gezonken (Felixstowe)
V-21   1389?? 01-04-1919 1925 Uit dienst medio 1925.
Zie opmerking bij V-22
V-22   1389 01-04-1919 1925 Uit dienst medio 1925.
Op een foto is op de staart het constructienummer 1389 leesbaar.
V-23   1391 23-04-1919 01-08-1919 Na noodlanding gezonken bij Katwijk
V-24   1392 01-05-1919 02-08-1919 Verongelukt op het Buiten IJ
V-25   1393 01-09-1919 1925 Uit dienst medio 1925
V-26   1394 01-09-1919 1925 Uit dienst medio 1925
V-27   1395 01-05-1919 1925 Uit dienst medio 1925
V-28   1396 01-06-1919 1925 Uit dienst medio 1925
V-29   1397 01-06-1919 1925 Uit dienst medio 1925
V-30   1398 01-07-1919 1925 Uit dienst medio 1925
V-31   1399 01-07-1919 1925 Uit dienst medio 1925
V-32   1400 01-07-1919 1925 Uit dienst medio 1925

 


Schaal 1/72

Bouwpakketten

  • Lüdemann
    • Kit 019: Een resin kit van een FF.33L
  • Sierra Scale Models
    • Kit 72-22: een vacu gevormde kit van een FF.33E

Modelling add-on

  • --
    • Set --: --

Decals

  • --
    • Set --: --

Schaal 1/48

Bouwpakketten

  • Techmod
    • Kit 41101: Friedrichshafen FF-33E

Modelling add-on

  • Part Etchings
    • Set S48153: Detailset Friedrichshafen FF33E (Techmod)
    • Set S48154: Detailset wheels & undercarriage Friedrichshafen FF33E Type 1 (Techmod)
    • Set S48155: Detailset wheels & undercarriage Friedrichshafen FF33E Type 2 (Techmod)

Decals

  • --
    • Set --: --

 


SchemaKleurnaamFS-nummerRALHumbrolXtraColorVallejo Model ColorVallejo Model Air
Friedrichshaffen FF-33J/S
Standaard #1Geheel Linnen delen spanlak     121 X105 70.819  
Drijvers Donkergrijs     125 X130    
Metalen delen Lichtgrijs   7030   X257    
Friedrichshafen FF-33L
Standaard #1: AfleverschemaBovenzijde romp, vleugels: zeshoekige (zijden 15 cm) camouflage grijsblauw            
grijsbruin            
grijsgroen            
Stijlen en drijvers Zwart     33   70.950  
Friedrichshafen FF-33L: na ca 1920
Standaard #2Geheel marinegrijs     129 X137 70.986  
Drijvers en stijlen Zwart     33   70.950  

Voor een uitgebreide conversietabel met zeer veel kleur- en verfsystemen, zie www.paint4models.com

Friedrichshafen FF 33J 1 SMALL
Friedrichshafen FF-33J: waarschijnlijk geheel in Duitse grijze kleur.

 

Friedrichshafen FF 33L 1 SMALL
Friedrichshafen FF-33L: hoogst waarschijnlijk afgeleverd in de Duitse grijze kleur.
Friedrichshafen FF 33L 1A SMALL
Friedrichshafen FF-33L: V-3
Dit toestel was geïnterneerd en had een afwijkend richtingssroer.
Friedrichshafen FF 33L 2 SMALL
Friedrichshafen FF-33L: hoogst waarschijnlijk afgeleverd in de Duitse grijze kleur.
Friedrichshafen FF 33L 1 SMALL
Friedrichshafen FF-33L: hoogst waarschijnlijk geheel marinegrijs en rood-wit-blauwe kentekens.

 


Literatuur.

Zestig jaar Marineluchtvaartdienst in Beeld. Hugo Hooftman Pag. 4 - 1977 Uitgever: Europese Bibliotheek, Zaltbommel
Nederlandse Marinevliegtuigen Thijs Postma & Nico Geldhof Pag. 8 1978 Uitgever: Omniboek, 's Gravenhage
AVIA: 40e jaargang nummer 1: Foto van Friedrichshafen FF-33 (oranje bol)   Pag. 85 1981 Uitgevers Wyt, Rotterdam
40 Jaar luchtvaart in Indië Gerard Casius & Thijs Postma Pag. 13 1986 Uitgeverij De Alk, Alkmaar
70 Jaar Marine-LuchtvaartDienst Nico Geldhof Pag. 14; 15 - 16 1987 Uitgeverij Eisma b.v., Leeuwarden
Vliegen voor de Vloot; 70 jaar Marineluchtvaartdienst Harm J. Hazewinkel Pag. 10 1987 Uitgever: Rebo Produkties, Sassenheim
Vintage Aviation fotofax German Naval Air Service Alex Imrie Pag. 2 1989 Uitgever: Arms and Armour Press, Poole, Dorset
Camouflage en Kentekens J.Greuter e.a.   1997 Bonneville – Bergen (NH)
Air Enthusiast no.80 The Historical Aviation Journal: Unexpected Windfalls Bart van der Klaauw Pag. 54 - 59 1999 Uitgever: Key Publishing, Stamford
85 JAAR Marineluchtvaartdienst in beeld Van Farman tot NH 90 Helikopter Peter Korbee Pag. 23 2002 Uitgever: Korbee MLD Promotie, Valkenburg

 

Websites.

--