Geschiedenis

Luchtmacht

In 1975 werd de Bolkow helikopter bij de Groep Lichte Vliegtuigen ingevoerd. Aanvankelijk werden de Bo´s verdeeld over het 298 en 299 Squadron, maar vanaf 1979 opereerde het 299 Squadron volledig met deze helikopter.
Gedurende de eerste jaren waren de Bolkows alleen geschikt om bij goede zichtomstandigheden te worden ingezet. Om ook bij slecht zicht en ´s nachts te kunnen opereren ondergingen de Bo´s medio 1985 een zogenaamde Midlife Update (Bo-105CB). Met deze upgrade was het squadron in staat om onder instrument-vliegomstandigheden en, als eerste binnen de Nederlandse Krijgsmacht, met Night Vission Goggles (NVG) te opereren.
In 1990 zijn de Bolkows nogmaals gemodificeerd en wel om de helikopters beter geschikt te maken voor uitzendingen en werd de aanduiding Bo-105CB-4.

Het model.

De Airfix Bo-105 kit, hier de doos van eind jaren 80, is alweer een kleine veertig jaar oud en heeft nog de roemruchte rivettering.

De kit is vrij goed ten opzichte van het origineel, maar stelt eerder een civiele kist of (of een prototype) voor.
Er zijn dus toch wel wat aanpassingen nodig, hieronder een overzicht:

• Allereerst de zetels, Die van de vliegers tonen heel anders dan die in de Nederlandse militaire kisten en moeten dus worden aangepast.
• De achterbank moet verwijderd worden en vervangen door een opklapbaar buizenframe met canvas bekleding, zie deze foto op modelbrouwers
• De console is, zeker voor de latere kisten heel anders, het instrumentenpaneel is breder en er zit een kap over heen.
• Verder loopt een console door tot tussen de beide stoelen en zitten er ook nog knoppen op een paneel aan het plafond. De stoelen zijn enigszins te breed en staan ook iets te dicht op elkaar.
• De control-sticks van de kit zijn eigenlijk vrij dik. Deze kunnen beter vervangen worden door dunnere exemplaren.
• Aan de buitenzijde ontbreken zeker voor de CB en CB-4-versie de bakken onder de romp en aan de achterzijde, bij de overgang naar de staart. De eerste uitvoeringen, geheel RAL 6014 gespoten kisten hebben dit nooit gehad. Kort na de in voering van het zogenaamde 2 KVP (twee-kleurig vlekkenpatroon) van zwart over RAL 6014 werden de Bolkows aangepast. (ik heb enkele foto’s van kisten in 2 KVP gezien, waarbij de aanpassing nog niet was doorgevoerd.)
• De bult onder de cockpit is een antenne voor het Lightweight Doppler Navigation System (LDNS). Dit is een systeem dat in combinatie met traagheidsnavigatie en radiobeams te kunnen navigeren. Een soort voorloper van de GPS zeg maar.
• Achter de bult aan de linkerkant (bij de overgang van cabine naar de staart) zit een Gyro (Rate-Gyro) t.b.v. het vlucht stabilisatie systeem SAS (Stabilisation Augmentation System).

Wat foto's van de Bo-105CB, genomen in 1999 in het Leerdock op vlieg basis Gilze-Rijen.

• Verder ontbreekt de antenne op de rechterzijde van de cabine en ook wat ander klein spul ontbreekt.
• De toestellen die in het kader van SFOR zijn uitgezonden kregen nog een andere aanpassing, namelijk een (lichte) pantsering) van kevlar platen en ook werd een sling aangebracht.

De bouw.

De cabine

Als eerste de achterbank van onderdeel 10 en 1 weggesneden en de gaten opgevuld en glad geplamuurd.

De achterbank zoals die in deze kit zit.

Met behulp van plastic staaf heb ik eerst een frame gemaakt en lichtgrijs, RAL 7001 geschilderd en de canvas zitting van afplakband, in mijn geval van Tamiya. Het is het beste om die zitting aan te brengen voordat je het frame op de vloer lijmt. De zitting is, afgaande op foto-materiaal wat variabel van kleur, maar ik heb ‘m min of meer zandkleurig (Humbrol 71, 94, 29 of 121 zouden goed kunnen) gemaakt.
Zie de bijgaande schets
Voordat ik de zitting aanbracht heb ik eerst afgetekend waar de gaatjes voor het frame moeten komen in de vloer en die geboord. Het bankje staat dan enigszins stevig op zijn plek.
Onderdeel 10 heb ik voorzien van een stukje grijs (H67) geschilderd toiletpapier. Ik gebruik die van Perfect, dat is wat bobbelig en simuleert, in schaal 1/72, heel goed het geluidswerende materiaal dat is aangebracht.

Hier aangebracht in een model van de Sikorsky H04S-3.

Datzelfde materiaal is overigens ook aangebracht op het plafond van de cabine. Het is goed te lijmen met Kristal Kleer (of witte houtlijm). De lijm niet te dik aan brengen en het papier niet te hard aandrukken, anders gaat de structuur verloren.
De rugleuning heb ik van wat tape gemaakt; een paar keer omvouwen, zodat je een soort plaatje krijgt van circa 1 mm dik, 2 mm hoog en zo’n 14 mm lang.
Vervolgens onderdeel 10 en 1 gemonteerd volgens de handleiding en de bank gemonteerd en vervolgens de rugleuning er in gelijmd.
Intussen heb ik ook een start gemaakt met de console. Gelukkig staan er op IPMS-NedMil een zeer complete en bruikbare walkaround, waar ik dankbaar gebruik van heb gemaakt.

Het zij-aanzicht van het aangepaste instrumentenpaneel.

Een punt van aandacht bij de console is dat de deel 29 (het voorste deel van de cabine) er wel goed op moet passen. Ik had dat aanvankelijk wat over het hoofd gezien en moest de boel later nog pas maken. Zie de bijgaande schets.

De verschillende aan te maken onderdelen.

Bij het werk aan de console bleek dat deze uitsteekt tot tussen de beide stoelen van de vliegers. De exacte breedte is mij niet bekend, maar die zal rond de 15 cm zijn, omgerekend circa 2 mm (in schaal 1/72)
De ruimte tussen te stoelen blijkt te smal te zijn en de stoelen zijn dus of te breed of staan te dicht bij elkaar (of allebei, dat is de vraag).
De breedte van de stoelen is me niet bekend (ik heb ze tijdens de excursie niet opgemeten), maar die van de kit lijken toch aardig goed overeen te komen met de werkelijkheid. Dit zou betekenen dat ze elk ongeveer 0,6 mm naar buiten verplaatst moeten worden. Dat heeft weer consequenties voor onderdelen 2 en 3, die dan ook verplaatst moeten worden. De onderdelen 4 en 5 zouden elk dan ook circa 0,6 mm naar de buitenzijden verplaatst moeten worden, zodat ze weer in het midden van de stoelen staan uitgelijnd.
Ik heb er toch voor gekozen om de stoelen niet al te rigoureus aan te passen en ook om de sticks (onderdelen 2, 3 4 en 5) te gebruiken. De console tussen de stoelen heb ik voor het gemak (het bleek erg klein te worden) laten vervallen.

De cabine is vrijwel gereed.

Het gevolg was wel weer dat het instrumentenpaneel iets te breed werd, ik heb die weer iets aan moeten passen om niet in de knoei te komen met de sticks.
Onderdeel 41 is eigenlijk te dik, je kunt hem vervangen door een stukje dunner plastic. Ik heb er voor gekozen om deze voorzichtig dunner te maken met een plat vijltje.

De motordelen.

Helaas zijn de uitlaten onderdeel 19, 30 en 31 allemaal massief gegoten. Voor onderdeel 19, de uitlaten aan de achterzijde, heb ik eerst geprobeerd om ze uit te boren, maar dat was niet zo’n succes.

De massieve uitlaten van de kit zijn voorzichtig uitgeboord.

Ik heb ze toen afgesneden en vervangen door twee stukjes pijp, Evergreen 3/32”tube. Dat is ongeveer 2,4 mm dik en komt goed overeen met de dikte van de uitlaten.
De wanddikte is wel weer vrij groot, maar met voorzichtig ruimen was dat redelijk goed te verhelpen.
Onderdelen 30 en 31 zijn wat lastiger door hun gebogen vorm.
Ik heb deze heel voorzichtig toch met het handje uit geboord.

De hoofdrotor is op zich goed op te bouwen, je kunt er voor kiezen om hier en daar nog wat toe te voegen. Ik heb dat achterwege gelaten, omdat ik op zich wel tevreden ben over hoe ze er uit zien.

Onderdeel 42, de stootbeugel wijkt helemaal af van de beugel, zoals deze de Nederlandse Bolkows was aangebracht. Ik heb deze uit wat stafmateriaal nagemaakt.

De staart.

Antennes

De antennes is een heel ander verhaal. Deze ontbreken eigenlijk helemaal. De eerste uitvoering van de Bo-105 had geen doppler en geen gyro-systeem. De uitbouw onder de cabine en, aan de linkerzijde, bij de overgang naar de staart, ontbreekt bij deze versie.
Wel dient de vrij grote blad-antenne rechts boven op de romp te worden aangebracht.

De antennes boven op de cabine.

Op de laatste versie is ook nog een kleine, rood gekleurde bladantenne aan de linkerzijde aanwezig.
Verder kunnen nog handgrepen en dergelijke worden aangebracht

Beschildering

Gedurende hun loopbaan bij de Luchtmacht hebben de Bo’s verschillende jasjes gehad.
Bij de aflevering waren ze geheel legergroen, RAL 6014 met zwarte opschriften.
Aanvankelijk was het interieur wit, op deze foto op NIMH-Beeldbank is dit goed te zien. Afgaande op de foto was er toen ook nog geen geluiddempend materiaal aangebracht. Het is me niet bekend wanneer dit wel is gebeurd, mogelijk al toen de binnenzijde werd gecamoufleerd in het 2KVP.
De stoelen van de vliegers zijn licht blauw-grijs; op mijn modellen heb ik daarvoor Tamyia XF18, medium Blue gebruikt dat ik in een verhouding van ongeveer 1 op 1 heb gemengd met wit. Frame en stick zijn RAL 7001, nevelgrijs.
De achterwand was grafietgrijs (RAL 7012) , de vloer camouflagegroen, RAL 6014. Bij de Bo-105CB4 was de vloer ook wel mat zwart. Ik heb dat bij beide modellen toegepast.
De witte binnenzijde werd al snel overgeschilderd met legergroen, RAL 6014.

Het ene model heb ik geheel RAL 6014 geschilderd (ik kwast nog steeds) met daar overheen zwart H33. Na het aanbrengen van de decals heb ik wat zwart sterk verdund en dit over de rozetten aangebracht. Deze waren namelijk overneveld, soms zo sterk dat ze vrijwel niet meer zichtbaar waren.
Het andere model heb ik geschilderd volgens het laatste camouflage patroon, het 3KVP.

.

De groene basislaag voor het 3KVP is aangebracht.

De decals zijn afkomstig van de set 72040 van Dutch Decal; een mooi uitgebreid setje dat helaas niet meer leverbaar is.

Het, op dit kleine model toch vrij lastig aan te brengen, 3 KVP is aangebracht.

De beide modellen zijn gereed.