Fokker D.VII

Historie

De ontwikkeling van de Fokker D.VII is in feite terug te voeren tot de Fokker V.4, de voorloper van de Fokker Dr.I. Om het hoofd te bieden aan het luchtoverwicht van de geallieerde in het zomer van 1917 werd aan de Duitse vliegtuigfabrikanten verzocht om een nieuw jachtvliegtuig te ontwerpen. Op basis van de Fokker V.4 werd een tweetal toestellen ontworpen, de V.9 een tweedekker met een rotatiemotor, aanvankelijk een Oberursel van 80 pk, maar al snel vervangen door een Le Rhône van 110 pk.
Tevens werd parallel aan dit type, de V.11, een tweedekker met een lijnmotor, de Mercedes D.III van 160 pk ontworpen. De eerste vluchten met de V.11 werden in december 1917 gemaakt. De staart van de V.11 was vrijwel identiek aan die van de V.9 maar werd later gewijzigd en voorzien van een driehoekige vin.
Verder werden de ailerons aangepast en werd de romp achter het zwaartepunt, met 40 cm verlengd. Het toestel was duidelijk beter en veiliger geworden om te vliegen en nu in feite het echte prototype van de Fokker D.VII.
De V.13 werd uiteindelijk als interim-jachtvliegtuig, Fokker D.VI in dienst genomen, maar daar zijn slechts enkele tientallen van gebouwd en gebruikt.
Bij de evaluatie op vliegveld Adlershof te Berlijn vond de Duitse jachtvlieger Von Richthofen de Fokker V.11 in eerste instantie niet geschikt als jachtvliegtuig aan het front.
Het bleek moeilijk handelbaar en instabiel in de langsrichting , wel was het goed manoeuvreerbaar en had een goede performance, al liet de klimsnelheid te wensen over.
Onder het mom van reparatie van beschadigingen, opgelopen tijdens de landing werd het toestel gedurende het weekend onderhanden genomen. Een door Fokker gemaakte testvlucht liet zien dat het toestel nu stukken beter was om te vliegen.
Fokker drong er vervolgens bij Von Richthofen op aan om het toestel nog eens uit te proberen, omdat er kleine aanpassingen aan de besturing waren aangebracht.
Von Richthofen was erg verrast over het effect van deze kleine aanpassingen en adviseerde andere testvliegers om het toestel ook uit te proberen. Wel bleef het probleem dat het toestel met de Mercedes motor een slechte klimprestatie had.
Er waren wel andere motoren, zoals de Benz Bz. IIIa van 185 pk en de Benz Bz. IIIb van 195 pk, die het toestel in dat opzichte zeer ten goede zouden komen, maar deze motoren waren nauwelijks het teststadium te boven en dus nog niet rijp voor productie.
Het enige alternatief was de BMW IIIa van 185 pk, die net de testfase was gepasseerd en beschikbaar was voor productie. Het probleem was echter dat productie op grote schaal van deze motor nog niet mogelijk was. Zodoende bleef alleen de Mercedes motor over.

Fokker ontving een eerste opdracht voor de levering van 400 toestellen. IdFlieg (Inspektion der fliegertruppen), was zich er echter van bewust dat massaproductie bij Fokker - Schwerin niet goed mogelijk was.
Men droeg uiteindelijk op aan de Albatros-fabrieken, Fokker's grootste concurrent, om de Fokker D.VII onder licentie te produceren. Albatros bouwde de Fokker op haar twee locaties, te weten bij Albatros-Werke GmbH te Johannistal en bij OstDeutsche Albatros Werke te Schneidemühl.
De toestellen geproduceerd te Johannistal werden aangeduid als Fokker D.VII (Alb), die toestellen geproduceerd te Schneidemühl werden aangeduid als Fokker D.VII (OAW). Albatros bouwde er uiteindelijk meer dan Fokker zelf. Bij de wapenstilstand in november 1919 waren er circa 870 stuks gebouwd en afgeleverd. De beide Albatrosfabrieken hadden er zo'n 858 stuks gefabriceerd en Fokker zelf had er circa 412 stuks gebouwd.

Een aanloopprobleem was dat Fokker geen constructietekeningen had; er waren slechts schetsen en aantekeningen. Albatros diende zelf de productietekeningen te maken, uitgaande van een compleet toestel, beschikbaar gesteld door Fokker.
Dit, samen met de eigen productietechnieken en -standaarden, die elke individuele fabriek hanteerde, was er oorzaak van dat de op de drie locaties geproduceerde Fokkers D.VII wel sterk op elkaar leken, maar op details van elkaar verschilden.
Dit was zodanig dat er vrijwel geen component uitwisselbaar was, ook niet tussen toestellen afkomstig van de beide Albatros-fabrieken.
De door Albatros geproduceerde toestellen werden over het algemeen van betere kwaliteit geacht dan de toestellen afkomstig van Fokker zelf. Deze hadden bijvoorbeeld nogal eens last van lekkende brandstoftanks.

De uiterlijke verschillen tussen de toestellen zijn mij niet bekend....

Fokker D.VIIF.

De eerste toestellen werden afgeleverd in april 1918 en waren uitgerust met de Mercedes D.III motor van 160 pk. Het originele ontwerp van deze motor stamde al uit 1914/1915 en tegen de zomerperiode bleek dat de Mercedes D.VII niet meer opgewassen was tegen de geallieerde jachtvliegtuigen uit die periode. De geallieerde toestellen waren doorgaans uitgerust met (lijn)motoren van 220 pk of meer, terwijl tweezitters vaak waren uitgerust met motoren van 350 pk of meer. De Duitse verkenningstoestellen waren voorzien van motoren van maximaal 260 pk en deden daardoor onder voor de geallieerde tegenhangers.
De nieuwe Benz Bz IIIa van 200 pk was nog niet getest in een Fokker D.VII, wel was er een experimenteel voorzien van de Benz IVü van 240 pk. Dit toestel, aangeduid als Fokker V.24 was ten aanzien van het klimmen duidelijk beter, maar de manoeuvreerbaarheid en hoge vleugelbelasting maakte het ongeschikt voor de ruige vliegvelden aan het front.
Het toestel werd later omgebouwd en voorzien van de BMW IIIa van 185 pk. Dit toestel werd in de loop van juni 1918 getest en liet uitstekende klimeigenschappen zien en beter prestaties op grotere hoogte. De motorinstallatie verschilde weinig van die met de Mercedes, wel was de radiator wat groter, omdat de motor in staat was om op grondniveau korte tijd een vermogen van 240 pk te ontwikkelen.
Door het succes van deze combinatie ontving de combinatie BMW IIIa Fokker D.VII de officiële aanduiding Fokker D.VIIF. Men besloot om zoveel mogelijk Fokkers D.VII uit te rusten met deze nieuwe motor. De enige beperkende factor op dat moment was de snelheid van de productie van de motoren.

In Hongarije bij de Allgemeine Ungarische Maschinen-Fabrik A.G. (MAG) werd een variant van de Fokker D.VII geproduceerd. Dit toestel was uitgerust met een Austo-Daimler motor van 210 pk. De romp was iets korter dan de standaard D.VII. Het was bestemd voor het Oostenrijkse leger, maar is daar uiteindelijk niet operationeel gebruikt.

Verder werden er nogal wat modificaties uitgeprobeerd en vooral na de oorlog werden Fokkers D.VII uitgerust met andere motoren.

Platz en Fokker meenden dat het goed mogelijk was om een tweezitter van de D.VII te maken. Men haalde de mitrailleurs en munitietrommels weg en plaatste een stoel voor de piloot (nabij het zwaartepunt van het toestel).
Het toestel werd voorzien van een grote brandstoftank tussen de wielen, zoals ook op de Fokker V.36 was toegepast. De tank in de romp kon hierdoor kleiner gemaakt worden. De aanzet tot de Fokker C.I was hiermee gegeven.

Gebruik bij LVA, MLD en ML-KNIL.

Gebruik bij LVA.

De eerste Fokkers D.VII werden aan het eind van de eerst wereldoorlog geïnterneerd.
De eerste was door Albatros gebouwd en maakte bij IJzendijke een landing op 15 oktober 1918. Het werd op 9 november 1918 ingevlogen en met registratie F227 in gebruik genomen. De tweede en derde D.VII, waren onderdeel van een groep van zes toestellen die op de terugweg waren naar Duitsland. Ze maakten op 13 november 1918 een landing bij Stein en werden als F228 respectievelijk F229 in gebruik genomen. De toestellen werden niet aangekocht en het is niet bekend wat er uiteindelijk mee is gebeurd.

De LVA had na de oorlog behoefte aan een standaard jachtvliegtuig en was zomer 1918 in zee gegaan met Trompenburg, die op dat moment de Spijker V.3 in ontwikkeling had. Er was een contract vor levering van 78 V.3 jagers en 118 V.4 verkenners, beiden met de LeClerget rotatitiemotor van 130 pk als krachtbron. Voor de MLD waren 20 V3's ter vervanging van de Thulin K. Voor ML-KNIL was later ook nog een contract afgesloten voor levering van 2 V.2 lestoestellen, 6 V.3 jagers en 6 V.4 verkenners.

Vertraging van de levering door problemen tijdens de ontwikkeling en bouw en was het toestel eigenlijk al verouderd.

De V.3 was pas in de zomer van 1919 gereed, maar voldeed volstrekt niet qua prestaties en was ook constructief niet in orde.

Fokker keerde rond die tijd terug naar Nederland en was er in geslaagd om, met medeweten van de Duitse douane, een groot aantal vliegtuigen, waaronder 120 Fokkers D.VII en 60 Fokkers C.I mee te nemen, en daarnaast een grote hoeveelheid materialen en productiemiddelen.
Wijnmalen, directeur van Trompenburg en Fokker sloten een overenkomst, waarbij Fokker 118 C.I'sen 98 D.VII's zou leveren.

In mei 1919 werden twee D.VII's en één C.I onverwacht gedemonstreerd op Soesterberg. De demonstratie van de Spijker V.3 volgde in juni 1919, zodat een goede vergelijking kon worden gedaan

In oktober 1919 werd een nieuw contract met Trompenburg gesloten voor de levering van164 motoren, waarvan 40 stuks Mercedes D.IIIaü, van 180 pk en verder 124 BMW IIIa van 185 pk; plus 92 Fokker C.I en 72 Fokker D.VII. Later volgde nog een contract vooe 20 Fokker D.VIIF voor de Marine.  Begin november 1919 werd de vliegtuigafdeling van Trompenburg echter opgeheven en er volgde veel geharrewar over de naleving van de gesloten contracten.
Er werden uiteindelijk 20 Fokker D.VIIs plus 60 Fokker C.I's geleverd aan de LVA en 20 stuks aan de MLD. Later werden er ook nog zes geleverd aan de ML-KNIL.

Gerestaureerde Fokker D.VII met registratie 266, gefotografeerd in 1987 in het Militaire Luchtvaart Museum te Soesterberg.

De eerste tien toestellen voor de LVA waren voorzien van een Mercedes D.IIIaü motor, De overige tien stuks hadden de BMW IIIa als krachtbron.

Eigenbouw

Al vrij snel werden de 255 en 25 ten gevolge van crash afgeschreven. In het voorjaar van 1921 werd door de Technische Dienst van de LVA in eigen beheer een nieuw toestel opgebouwd uit reserverdelen en onderdelen van deze beide toestellen en als 270 in dienst genomen.

In 1926 volgde nog een tweede toestel, dat eveneens uit reservedelen en onderdelen van gecrashte en afgeschreven toestellen was opgebouwd. Dit toestel werd als 271 in dienst genomen.

Weervluchten

Vanaf begin jaen 20 werden ten behoeve van het KNMI te Den Bilt meteovluchten uitgevoerd. Vrijwel dagelijks steeg een Fokker D.VII, voorzien van een meteograaf onder de vleugel op en klom naar circa 6000  hoogte. Tussen 1920 en 1933 werden 4195 van dergelijke vluchten gemaakt.

Modernisering.

Aanvankelijk waren de Fokker D.VIIs uitgerust met twee Spandau mitrailleurs. Het Nederlandse leger (en marine) kozen in 1922 echter de 7.9 mm Vickers mitrailleur uit als standaard mitrailleur, die aangeduid werd als Vliegtuigmitrailleur M.18.

In 1926 werden twintig BMW IV motoren van 250 pk aangeschaft om de inmiddels verouderde en versleten Mercedes D.IIIaü en BMW IIIa motoren te vervangen. [De BMW IIIa was niet meer in productie; De BMW IV was feitelijk dezelfde motor als de BMW IIIa, maar met een groter cilindervolume.

In de praktijk bleken de nieuwe motoren toch minder betrouwbaar te zijn dan de BMW IIIa, bovendien leverde het hogere vermogen geen noemenswaardige verbetering van de prestaties op. In ieder geval de Fokker D.VII 250, 251, 256 t/m 259, 265 en 271 werden met de nieuwe motor uitgerust.

Gebruik bij MLD

De D.VII's voor de MLD werden gedurende 1920 afgeleverd. Deze waren allemaal voorzien van de BMW IIIa motor en dus van het type D.VIIF.
In 1925, schafte de MLD nog 25 BMW IV motoren aan, die in de nog resterende D.VII's werden ingebouwd. Behalve de nieuwe motoren werden nog een aantal andere modificaties uitgevoerd, zoals een uittrekbare radiator, een hoofdsteun achter de cockpit en een andere koeling. Verder werd een nieuwe,meer gestroomlijnde motorbeplating en werd (vooral inwendig) versterking aangebracht.
In 1930 werd door de technische dienst van de MLD nog een Fokker D.VII gebouwd uit reserve-delen, deze kreeg de registratie D-40.

Ltz1 K.W.F.M. Doorman MWO als vlieger en cdt MVK De Kooy in de eenpersoonsjager Fokker D.VII D-25 tijdens nachtvliegen
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

Crash van de Fokker D.VII nr D33 op het MVKK. (ovl2 Doorman).
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

Jachtvliegtuig, eenpersoons jager Fokker D-VII (1920-1937), registratienr. D-36
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

Fokker D-VII (1920-1937), reg.nr. D-24 (1920-1936), motor BMW IIIa van 185 PK, 1924, van het Jachtescadrille van de MLD
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

Fokker D-VII met reg.nr. D-30 (1920-1935), van het Gevechtsescadrille MLD/Fokker, motor BMW IIIa 185 PK, met vlieger offvl. P. Vroon
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

Crash van de Fokker D VII nr D29,
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Let op de rozetten op de vleugel!

Onderofficier vlieger W.H. Avenarius (1903-) in een Fokker D-VII eenpersoons jager.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

Vooraanzicht van de gemoderniseerde Fokker D-VII op MVK De Kooy
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

Jachtvliegtuig, eenpersoons jager Fokker D-VII (1920-1937).
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

Twee Fokker D.VII's van de Marine Luchtvaartdienst.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

Gebruik bij ML-KNIL

De Fokker D-VII werd in 1922 in gebruik genomen en was voorzien van Armstrong-Siddeley Puma van 230 pk.
De voornaamste reden voor deze aanpassing was het feit dat de DH-9 ook voorzien was van deze motor.

De eerste testvlucht met de aangepaste D.VII was op 25 februari 1921. Het toestel stortte echter neer vanaf een hoogte van circa 80 m, doordat de motor er mee stopte tijdens een klim.
De tweede testvlucht op 27 april 1921 was wel succesvol. In 1926 werd het type al weer buiten dienst gesteld, daar het niet beviel. Er waren toch veel problemen met de motoren. Verder was men niet  tevreden over de afwerking van de toestellen en waren bijvoorbeeld de vleugels niet onderling uitwisselbaar.

De laatste D.VII vloog nog voor tijdens een luchtvaartdag te Andir op 3 en 4 juli 1928.

Fokker D-VII jachtvliegtuigen van de Luchtvaartafdeling van het KNIL (LA/KNIL)
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

Fokker D.VII, F301, van de LA/KNIL. Let op de andere motor.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

Een Fokker D-VII eenpersoons jager van de Luchtvaartafdeling (LA) van het KNIL ca. 1930. let op de positie van de rozet.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

Vijf Fokker D.VII's van de LA/KNIL ergens boven Java.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

Registratie-overzicht LVA, MLD en ML-KNIL.

Registratie-overzicht LVA.

Hieronder de geïnterneerde toestellen.

(Externe link:) het instrumenten paneel van de Fokker D.VII in het Militaire Luchtvaart museum te Soesterberg.

(Externe link:) Het cockpitinterieur van de Fokker D.VII in het Militaire Luchtvaart museum te Soesterberg.

Registratie-overzicht MLD.

Registratie overzicht ML-KNIL.

Schaal 1/72

Bouwpakketten

• AB model
  • Kit 72020: Fokker D.VII Twee-zitter
  • Kit 72023: Fokker D.VII MAG
• ESCI
  • Kit 9015: Vergelijkbaar met de Revell-kit, voornaamste verschil is dat de vleugelconstructie niet juist is. Deze kit is niet langer in productie.
• MBC Models
  • Kit 3: Fokker D.VIIF MLD (met BMW motor)
• Omega
  • Kit 72056: Fokker D.VII MAG.
  • Kit 72044: Tweezits Belgische Fokker D.VII.
  • Kit 72186: Fokker DVII with BMW
  • Kit 72054: MAG Fokker DVII
• Revell
  • Kit 04177 / 04194: een vrij oud, maar goed model voor het eerst uitgebracht in de jaren zestig.
• Roden: Heeft verschillende uitvoeringen van de Fokker D.VII. Voor een Nederlandse Militaire machine is eigenlijk alleen kit 031 (Fokker D.VIIF Laat) geschikt. De anderen wijken (op detail) af van de in Nederland gebruikte uitvoeringen.
  • Kit 033: Fokker D.VII (Alb.) laat
  • Kit 035: Fokker D.VII (Alb.) vroeg
  • Kit 013: Fokker D.VII OAW Vroeg
  • Kit 029: D.VII OAW Mid
  • Kit YY5: D.VII OAW Laat
  • Kit 031: Fokker D.VIIF Laat
  • Kit 025: Fokker D.VII vroeg
• VAMI
  • Kit 3: Fokker D.VIIF MLD (met BMW motor)

Een model van de Fokker D.VII de marine-uitvoering, gebouwd in 2005.
De kit is van Revell, met decals van de Blue Rider set.

Een model van de Fokker D.VII de LVA-uitvoering, gebouwd in 2005.
De kit is eveneens van Revell, met decals van de Blue Rider set.

Een model van een Fokker D.VII, gebouwd door Peter Banis.

Modelling add-on

• Part Etchings
  • Set S72-185: t.b.v. Roden Fokker D.VII (Alb)
  • Set S72-189: t.b.v. Roden Fokker D.VII (Alb) Vroeg
  • Set S72-175: t.b.v. Roden Fokker OAW D.VII (Vroeg)
  • Set S72-176: Fokker DVII OAW mid (Roden)
  • Set S72-167: Fokker DVII (early)
  • Set S72-169: Fokker DVIIF
• Loon Models
  • Set 72205: correctie set t.b.v. Roden
• MAC Automodelle
  • Set 72131: Fokker DVIIF "Udet"
  • Set 72130: Fokker DVII Early "Goring"
  • Set 72041: Fokker DVII (OAW
  • Set 72040: Fokker DVII

Decals

• Dutch Decal:
  • Dutch museum planes 1: eerste set voor het Military Luchtvaart Museum te Soesterberg met decals voor verschillende toestellen uit het museum, w.o. de Fokker D.VII.
  • Set 72023: Set decals voor o.m. Fokker D.VII, Fokker T.V; Douglas 8A-3N, etc. Niet meer leverbaar.
• Blue Rider
  • 212: set voor een LVA en een MLD Fokker D.VII en nog andere typen met de vroege nationaliteitskenmerken, oranje bollen.

Schaal 1/48

Bouwpakketten

• Dragon Models
  • Kit 275908: Fokker DVII & 1/12 Ernst Udet Bust
  • Kit 275905: Fokker DVII
• Eduard
  • Kit 84156: Fokker DVII (MAG)
  • Kit 1147: Fokker DVII (MAG) Dual combo
  • Kit 8131: Fokker DVII (OAW)
  • Kit 1139: Fokker DVII (OAW) " Sieben Schwaben"
• Monogram
  • Kit 74005: Fokker DVII
• Roden
  • Kit 420: Fokker DVII (OAW) Early
  • Kit 418: Fokker DVII OAW Mid
  • Kit 424: Fokker DVII (Alb built, late)
  • Kit 420: Fokker DVII (Alb built, early)
  • Kit 417: Fokker DVII (Fokker built, late)
  • Kit 415: Fokker DVII (Fokker built, early)
• Smer
  • Kit 0803: Fokker DVII

Modelling add-on

• Part Etchings
  • Set S48131: Detailset Fokker DVII (late) (Roden)
  • Set S48127: Detailset Fokker DVII (early) (Roden)
• Loon Models
  • 72205: correctie set t.b.v. Roden

Decals

• --
  • Set --: --

Voor een uitgebreide conversietabel met zeer veel kleur- en verfsystemen, zie www.paint4models.com

Fokker D.VII LVA

Schema Fokker D.VII LVA.

Tweede schema Fokker D.VII LVA.

Fokker D.VII MLD

Schema Fokker D.VII MLD.

Tweede schema Fokker D.VII MLD.

Variant tweede schema Fokker D.VII MLD.

Fokker D.VIIF ('Versterkt') MLD.

Fokker D.VII ML-KNIL

P.M.

Fokker D.VII ML-KNIL.

Literatuur.

Websites.

• Fokker D.VIIsite van Hans Vossers
• Biplane.de
• Aircraftwalkarounds: Fokker D.VII
• Memorial.flight: Fokker D.VII
• Fokker-Team-Schorndorf: (bouwers van replica van Fokker D.VII!!)
• Wikipedia UK: Fokker D.VIII
• Wikipedia NL: Fokker D.VIII
• Wikipedia DE: Fokker D.VIII
• Dutch Aviation: Fokker D.VII
• Aviation History.: Fokker D.VII
• LuftFahrt Museum: Fokker D.VII
• Luftwaffe Museum: Fokker D.VII
• The Aerodrome: Fokker D.VII
• Fokker D.VII