Dutch Modelling and Aviation

Hoofdmenu

In Memoriam

Klaas Willem Jonker
(Wilko)
† 30 april 2018

Op maandag 30 april 2018 is Wilko Jonker na een lang ziekbed overleden op de leeftijd van 58 jaar. Hij laat een vrouw en twee kinderen achter. De Nederlandse militaire lichtvaart en plastic modelbouw waren zijn hobby en op deze website heeft hij alle kennis die hij in de vele jaren daarover heeft verzameld gedeeld. Zijn hobby heeft hem tot in de laatste week van zijn leven af kunnen leiden van de voortwoekerende ziekte in zijn lijf. De contacten met andere hobbyisten waren een belangrijke steun voor hem.

Van Berkel WA

Gegevens
Hits: 18659

Artikelindex

Historie

De Van Berkel WA is een Nederlandse ontwikkeling van de succesvolle Hansa-Brandenburg W.12, waarvan er in April 1918 een exemplaar werd geïnterneerd.
Behalve Trompenburg, was er in Nederland geen andere vliegtuigfabriek.
De marine verzocht echter aan "Maatschappij tot vervaardigen van snijmachines volgens Van Berkels patent en andere werktuigen", kortweg 'Van Berkel" om, behalve de productie van gereedschapswerktuigen en dieselmotoren, ook de productie van vliegtuigen en vliegtuigmotoren te starten.
"Van Berkel" had tot dan toe al verschillende militaire opdrachten succesvol uitgevoerd.
In oktober 918 werd een contract voor de bouw van 35 toestellen getekend, aanvankelijk als licentie van de W.12.
Echter werden de nodige aanpassingen aan het originele ontwerp doorgevoerd, onder andere het onderstel werd verhoogd, zodat feitelijk een ander toestel ontstond, die werd aangeduid als Van Berkel WA.
Een ander verschil ten opzichte van de Hansa-Brandenburg W.12 was onder andere dat er geen ailerons in de ondervleugel zaten.

De staalbuis constructie van het onderstel was bekleed met hout om een en ander te stroomlijnen. De koelers van de Indische machine waren verder groter uitgevoerd dan die van de in Nederland gestationeerde machines. Soms lagen de koelers schuin achterover.

De eerste WA was in juli 1919 gereed en werd tentoongesteld op de ELTA, (Eerste Luchtverkeers Tentoonstelling Amsterdam). Met dit prototype werden uitgebreide proeven gedaan, zodanig dat het toestel deze niet overleefde.

 

Technische gegevens
Afmetingen:
Lengte: 9,47 m Spanwijdte: 11,25 m
Hoogte: 3,23 m Vleugeloppervlak: 35,30 m2
Gewichten:
Leeggewicht: 997 kg Max. startgewicht: 1314 kg
Prestaties:
Max. snelheid: 150 km/u Stijgsnelheid: - m/min
Vliegbereik:   Plafond: - m
Overig:
Motortype: Eén Mercedes D-III van 160 pk
Bemanning: Twee man: één vlieger plus één waarnemer
Bewapening: .
Dit toestel was een kopie van de HansaBransenburg W.12 met enige aanpassingen, zoals hogere stijlen naar de drijvers

 


 

Gebruik bij MLD.

De eerste productiemachine werd in September 1919 aan de MLD overgedragen. Twintig van de vijfendertig toestellen waren bestemd voor gebruik in "De Oost" en ontvingen de registraties W1 tot en met W20.
De toestellen voor Nederland werden geregistreerd W51 tot en met W65. De registraties liepen niet parallel met de constructienummers.
De Technische dienst bouwde ook nog een vijftal machines uit geleverde onderdelen, deze kregen de registraties W66 tot en met W70.

Voor reparatie van gekraakte machines lagen doorgaans een aantal rompen gereed, die alleen voorzien hoefde te worden van de registratie. Om problemen met de licentierechten te voorkomen, werden verder een aantal onderdelen van het originele toestel over gezet.

Vanaf oktober 1924 zijn alle resterende WA's in Nederland geleidelijk vervangen door toestellen met een romp van staalbuis in plaats van hout. Deze werden in eigen beheer gebouwd op het Marine Vliegkamp De Kooy, daarmee werden de verliezen in de twintiger jaren gecompenseerd.
Ook het richtingsroer werd vergroot wat de manoeuvreerbaarheid onder andere te water verbeterde. Ook werden de motoren vervangen door BMW III motoren, de koeler op de vleugelvoorrand verviel en werd verplaatst naar de neus.
Ook de houten drijvers werden vervangen door aluminium exemplaren.

Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (W-3) (1919-1933) in de haven
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA, W-3 in de haven.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (W-5) (1919-1933) met kapotte drijver. Op de achtergrond een jager van de roofdierklasse en Hr.Ms. Serdang
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA, W-5 met kapotte drijver. Hier in de donkere beschildering.
Op de achtergrond een jager van de roofdierklasse en Hr.Ms. Serdang.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (1919-1933)
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA [op Beeldbank NIMH[
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (W-5) (1919-1933) aan boord Hr.Ms. Pelikaan
Van Berkel WA, W-5 aan boord Hr.Ms. Pelikaan
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (W-6) (1919-1933)
Van Berkel WA, W-6.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (W-20) (1919-1933) komt aan boord van Hr.Ms. Java
Van Berkel WA, W-20 komt aan boord van Hr.Ms. Java
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (W-14) (1919-1933). Schietoefeningen op het eilandje Amsterdam Noord van Tj Priok
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA, W-14. Schietoefeningen op het eilandje Amsterdam, Noord van Tandjong Priok,
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Bemanning van en belangstellenden uit Atapoepoe (Timor) voor de lichte verkenner op drijvers Van Berkel WA W-8 (1920-1929)
Bemanning van en belangstellenden uit Atapoepoe (Timor) voor de lichte verkenner op drijvers Van Berkel WA W-8.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (W-12a) (1919-1933)
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA, W-12a.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

 

Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (W-57) (1919-1933) met ZKH Prins Hendrik
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA, W57 met ZKH Prins Hendrik.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Dit toestel voert nog de oranje bol als nationaliteitskenmerk.
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (W-52) (1919-1933). In het Noord-Hollands kanaal
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA, W-52 in het Noord-Hollands kanaal.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (W-67) (1919-1933)
Van Berkel WA, W-67.
Dit is de Nederlandse versie met een iets andere koeler op de vleugel.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA, W-60 (1919-1933)
Van Berkel WA, W-60.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Let op de donkergrijze beschildering en witte registraties.
Van Berkel WA lichte verkenningsvliegtuigen met drijvers (1919-1933) op het MVK de Mok
Van Berkel WA lichte verkenningsvliegtuigen met drijvers op het MVK De Mok.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
De Van Berkel WA W-59 (1919-1933) gecrasched in zee
De Van Berkel WA, W-59 gecrasched in zee.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
let op de positonering van de rozetten op de vleugel.
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (W-53) (1919-1933) met mercedesmotor
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA, W-53 met Mercedesmotor
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (W-51) (1919-1933). Een vette pit wordt verholpen door Beugeling
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA, W-51. Een vette pit wordt verholpen door Beugeling.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Van Berkel WA lichte drijververkenner, regnr W 53 ( 1919-1933)
Van Berkel WA lichte drijververkenner, W53 na de ombouw van romp en radiateur.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (W-66) (1919-1933) op de Mok
Van Berkel WA, W-66 op De Mok.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA (W-70) (1919-1933) landing nabij Hr.Ms. Jacob van Heemskerck
Verkenningsvliegtuig Van Berkel WA, W-70 na de landing nabij Hr.Ms. Jacob van Heemskerck.
[Ingesloten foto van BeeldBank NIMH. Klik op de foto voor bestel-informatie]

 


Registratie
Registratie
Constr. nr.
Constr. nr.
Datum in dienst
Datum in dienst
Datum uit dienst
Datum uit dienst
Opmerkingen
Opmerkingen
Operationeel gebruikt in Nederlands Oost-Indië
W-1 2 07-09-1919 1924  
W-2 4 10-1919 16-08-1928 In dienst okt.1919. Afgeschreven
W-3 5 11-1919 1924 In dienst nov. 1919; Medio 1924 afgeschreven
W-4 6 11-1919 1932 In dienst nov. 1919. Medio 1932 afgeschreven
W-5 7 11-1919 1929 In dienst nov. 1919. Medio 1929 afgeschreven
W-6 3 11-1919 1929 In dienst nov. 1919. Medio 1929 afgeschreven
W-7   1920 1929 In dienst medio 1920. Medio 1929 uit dienst.
W-8   1920 1929 In dienst medio 1920. Medio 1929 uit dienst.
W-9   1920 1932 In dienst medio 1920. Medio 1932 afgeschreven
W-10   1920 1924 In dienst medio 1920. Medio 1924 afgeschreven
W-11   1920 1922 In dienst medio 1920. Medio 1922 afgeschreven
W-12   1920 1932 In dienst medio 1920. Medio 1932 afgeschreven
W-12A   1920 1929 In dienst medio 1920. Medio 1929 afgeschreven
W-14   1920 1929 In dienst medio 1920. Medio 1929 uit dienst.
W-15   1921 1924 In dienst medio 1921. Medio 1921 uit dienst.
W-16   1921 2-6-1927 In dienst medio 1921. Neergestort Java Zee.
W-17   1921 1932 In dienst medio 1921. Medio 1932 uit dienst.
W-18   1921 1932 In dienst medio 1921. Medio 1932 uit dienst./td>
W-19   1921 1922 In dienst medio 1921. Medio 1922 afgeschreven
W-20   1921 1929 In dienst medio 1921. Medio 1929 uit dienst.
W-21   1923 1929 Samengesteld uit de W-11 en W-19. Medio 1923 in dienst. Medio 1929 uit dienst
Operationeel gebruikt in Nederland
W-51 8 12-1919 1933  
W-52 9 11-12-1919 1933  
W-53 10 16-12-1919 1933  
W-54 11 18-12-1919 02-09-1930  
W-55 12 29-12-1919 1933  
W-56 13 1920 1933  
W-57 1 1920 28-11-1924  
W-58   1920 1933  
W-59   1920 1933  
W-60   1920 1933  
W-61   1920 1933  
W-62   1920 1933  
W-63   1920 1933  
W-64   1920 1933  
W-65   1920 1933  
W-66   1924 1933  
W-67   1924 1933  
W-68   1924    
W-69   1924 1933  
W-70   1924 1933  

 


Schaal 1/72

Bouwpakketten

  • CzechMaster
    • Kit 5003/ 5004: Resin kit voor een Hansa Brandenburg W.12/III resp W.12/V, deze kan geconverteerd worden.

 

 

Modelling add-on

  • --
    • Set -: -

Decals

  • --
    • Set -: -

Schaal 1/48

Bouwpakketten

  • --
    • Kit --:--

Modelling add-on

  • --
    • Set -: -

Decals

  • --
    • Set -: -

 


SchemaKleurnaamFS-nummerBS-nummerHumbrolXtraColorVallejo Model ColorVallejo Model Air
AfleverschemaOnderzijde Licht Grijs     129 X317 70.986  
Bovenzijde romp, vleugels, e.d Donker Grijs     92   70.833?  
Stijlen, drijvers e.d. Zwart ~7038   33   70.950  
Standaard schema vanaf 1925
Schema #2Geheel Licht Zee grijs     129 X317 70.868  

Voor een uitgebreide conversietabel met zeer veel kleur- en verfsystemen, zie www.paint4models.com

 

VanBerkel WA-NEI-1-SMALL
Afleverschema 'Indische" VanBerkel WA.
VanBerkel WA-NEI-2-SMALL
Kleurenschema 'Indische" VanBerkel WA.
VanBerkel WA-NEI-3-SMALL
Kleurenschema 'Indische" VanBerkel WA.
VanBerkel WA-NEI-4-SMALL
Kleurenschema 'Indische" VanBerkel WA.

 

VanBerkel WA-NEI-1-SMALL
Afleverschema trainerversie VanBerkel WA, gebruikt in Nederland.
VanBerkel WA-NEI-2-SMALL
Kleurenschema trainerversie VanBerkel WA, gebruikt in Nederland.
VanBerkel WA-NEI-3-SMALL
Kleurenschema trainerversie VanBerkel WA, gebruikt in Nederland.

 

VanBerkel WA-NEI-1-SMALL
Afleverschema trainerversie gemodificeerde VanBerkel WA, gebruikt in Nederland.
VanBerkel WA-NEI-2-SMALL
Kleurenschema trainerversie gemodificeerde VanBerkel WA, gebruikt in Nederland.

 


Literatuur.

Zestig jaar Marineluchtvaartdienst in Beeld. Hugo Hooftman Pag. 14 - 18 1977 Uitgever Europese Bibliotheek, Zaltbommel
Nederlandse Marinevliegtuigen Thijs Postma & Nico Geldhof Pag. 13 - 14 1978 Uitgever Omniboek, 's Gravenhage
Vliegen voor de Vloot: 70 jaar Marineluchtvaartdienst Harm J. Hazewinkel Pag. 12   Uitgever Rebo Produkties, Sassenheim
AVIA; 40e jaargang nummer 1: Foto van Van Berkel WA W9 (donkere bovenzijde)   Pag. 85 1981 Uitgever Uitgevers Wyt, Rotterdam
De Nederlandse Vliegtuigen: Alle vliegtuigen ooit in Nederland ontworpen en gebouwd Theo Wesselink & Thijs Thijs Postma Pag. 19 - 20 1982 Uitgever Romen Luchtvaart, Haarlem
Nederlandse vliegtuigen naar buitenlands ontwerp Theo Wesselink & Thijs Postma Pag. 23 - 26 1984 Uitgever Romen Luchtvaart, Haarlem
40 Jaar luchtvaart in Indië Gerard Casius & Thijs Postma Pag. 14 1986 Uitgeverij De Alk, Alkmaar
Camouflage en Kentekens J.Greuter e.a.   1997 Bonneville – Bergen (NH)
Air Enthusiast no.80, The Historical Aviation Journal: Unexpected Windfalls Bart van der Klaauw, pag. 54 - 59 1999 Uitgever Key Publishing,Stamford
85 JAAR Marineluchtvaartdienst in beeld: Van Farman tot NH 90 Helikopter Peter Korbee Pag. 28 - 29 2002 Uitgever Korbee MLD Promotie, Valkenburg

 

Websites.

 --

 

Language Switcher

Meest gelezen